Les Troyens in reprise weer succes

Hector Berlioz1803-1869

Zeven jaar geleden zag ik voor het eerst de Grand Opéra Les Troyens in Amsterdam. Een gigantisch meesterwerk van de Franse componist Hector Berlioz (1803-1869). Het bijna vijf uur durende werk, geregisseerd door Pierre Audi, maakte een grote indruk. Ik weet nog dat ik er met volle teugen van heb genoten. Toch wist ik me bij de reprise, nu twee dagen geleden, een aantal spectaculaire toneelscènes niet meer te herinneren. Ik vroeg me vanzelfsprekend af wat de oorzaak was. Ik weet nog dat mijn enthousiasme over die uitvoering in het Muziektheater vooral in muzikaal opzicht grote indruk op me maakte. Ik besloot dvd ‘s aan te schaffen om het werk in de huiskamer nader te bestuderen. Meerdere malen heb ik die beluisterd. Het waren opnamen uit een wat verder verleden met Jessye Norman als Cassandre en Tatiana Troyanos als Didon. Mijn lievelingsopname was echter een bekroonde, vervaardigd in 1993 in het Théatre du Chatelet in Parijs met Anna Caterina Antonacci als Cassadre en Susan Graham als Didon. Ik zag deze meerdere keren en ze overschaduwde wat ik zeven jaar geleden voor het eerst zag en hoorde in Amsterdam. Nu ik Les Troyens opnieuw live beleefde kan ik niets anders constateren dan dat de uitvoering in Amsterdam de vergelijking met die van Parijs kan weerstaan.
Was de in het Muziektheater aan het begin van dit seizoen opgevoerde ‘La Juive’ van Halévy het begin van het tijdperk van de Grand Opéra, Les Troyens was het einde daarvan. Zoals een dergelijk Frans werk betaamt waren er vijf bedrijven, veel balletmuziek met uitstekende dansers, grote koorscènes met wel meer dan honderd mensen op het podium. Het Nederlands Philharmonisch orkest speelde schitterend onder leiding van maestro John Nelson. De mise-en-scène van George Tsypin was opgebouwd uit zuilen die in horizontaal en verticaal opzicht voor multitasking werden ingezet.
De opera is eigenlijk een tweeluik. Het eerste deel: La prise de Troie vind ik spannender en dramatischer dan het tweede deel Les Troyens à Carthage. In het laatste deel zijn er mijn inziens wat overbodige teksten en de weliswaarprachtige balletmuziek doet afbreuk aan de spanningsboog die een dergelijk stuk vraagt.
Er valt veel te vertellen over deze uitvoering. De twee sopranen Eva Maria Westbroek als Cassandre en Yvonne Naef als Didon deden het voortreffelijk. Westbroek was na de tweede acte klaar maar speelde wel de hoofdrol in de eerste anderhalf uur. Zij was de helderziende dochter van Priam die voor onheil waarschuwde toen de Grieken met behulp van een houten paard Troje veroverden. Niemand luisterde naar haar waarschuwingen. Niemand nam maatregelen. Ook haar verloofde Chorèbe (Jean Francois Lapointe) niet. Hij vond de dood. Slechts enkele Trojanen vluchtten naar Carthago. Westbroek heeft met haar zang en voordracht er alles aan gedaan om de Trojanen te overtuigen. Als operazangeres overtuigde ze volkomen, echter niet als de protagonist Cassandre. Zeer indrukwekkend was het door het vrouwenkoor vertolkte zelfmoordritueel. De vrouwen besloten zich niet aan de Grieken uit te leveren en joegen gelijktijdig een mes in hun buik. Wat een emotie en wat een indrukwekkende zang!
Ook in het tweede deel Les Troyens a Carthago viel er veel te genieten. Opnieuw speelde orkest en koor een hoofdrol. De spanning in het laatste uur van de voorstelling werd opgevoerd na het prachtige liefdesduet tussen Didon en Enée uitgevoerd door de uitstekend zingende tenor Bruan Hymel en de sopraan Yvonne Naef. Vooral in de laatste dramatische scène die tot zelfmoord leidt van Didon, omdat haar minnaar Enée op bevel van de goden naar Italië afreist, komen haar dramatische talenten tot hun recht. Op indrukwekkende wijze neemt ze afscheid van haar zus, haar onderdanen en de stad Carthago. Yvonne Naefs stem paart kracht aan tederheid en ze kleurt haar stem afhankelijk van de inhoud van de frase die ze zingt. Prachtig! Les Troyens zal bij de Nederlandse opera de geschiedenis ingaan als een geslaagd project waarvoor niet minder dan achttien solisten moesten worden aangetrokken.
U kunt er nog heen. Op 2 mei vindt de laatste opvoering plaats.