Sir Simon Rattle laat Der Rosenkavalier schitteren

Octavian en Sophie in een innige omhelzing

Onverwacht zag ik gisteren bij de Nederlandse Opera Der Rosenkavalier. Ik heb er geen spijt van. Prachtige muziek, komische scènes en ook heel mooie, stille momenten die je laten nadenken over ons kortstondig bestaan.

Altijd al was ik gefascineerd door het onderwerp ‘tijd.’ Laat nu juist de prachtig zingende Anne Schwanewilms met haar slanke stem de rol spelen van Die Feldmarschalin. De operaliefhebbers kennen haar van een concertante uitvoering van Lohengrin. Zij speelt een getrouwde 35- jarige dame van adel die Octavian, een jongen van 17, bemint. Al in de eerste acte begrijpt zij dat de tijd vat op haar krijgt en dat zij hem eens kwijt zal raken aan een mooi jong meisje. De Marschallin bevestigt dat op een fraaie wijze tijdens de slotaria van het eerste bedrijf. Haar profetie gaat in vervulling, want voor het einde van de opera is Octavian verliefd geraakt op Sophie die zich met succes tegen een door haar vader gearrangeerd huwelijk met de onbehouwen baron Ochs verzette. De rol van Ochs is door veel beroemde zangers gezongen. Ditmaal stond de bas Kurt Rydl op de planken. Hij is niet meer de zanger die we kennen uit de Amsterdamse Ring, maar zijn acteerprestaties, om ook de lachers op zijn hand te krijgen, zijn niet gering. Meer dan 200 keer zong hij deze rol succesvol. De titelrol, Der Rosenkavalier, alias Octavian, was aanvankelijk weggelegd voor Magdalena Kozena maar zij werd wegens ziekte vervangen. De mezzosopraan Karin Strobos, behorend tot het huisensemble van Opera Zuid, greep haar kans en maakte een fraai debuut bij de Nederlandse Opera. Alleen tijdens de finale meende ik enige vermoeidheid waar te nemen. Hoe dan ook: ze kan op een zeer geslaagd debuut van haar broekenrol terugkijken. De Britse Saly Matthews zette een geloofwaardige, aanvankelijk onzekere maar in de slotfase een erg verliefde Sophie neer. Samen met Schwanewilms en Strobos bezorgden zij in de finale met hun trio dat overging in een duet het publiek de emotie en de rillingen die bij een dergelijk werk over de liefde passen. Een hoogtepunt!

Over de dolkomische acties van het personeel van de adellijke families ben ik niet zo enthousiast. Het zal wel aan mijn leeftijd liggen. Dat geren over het toneel leidt wel heel erg af van de prachtige muziek. Het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder leiding van de beroemde dirigent Sir Simon Rattle vertolkte de partituur voortreffelijk en was hoofdverantwoordelijke voor het slagen van de uitvoering.  Het doorgecomponeerde werk kreeg van Richard Strauss in 1910 een schitterende partituur toebedeeld. Daarin speelt de Weense wals een centrale rol. De ene keer zeer dominant, de andere keer ook hoorbaar wanneer de zangers hun recitatiefachtige teksten zingen. Het geheel ademt daardoor de sfeer in van het Wenen van voor de eerste wereldoorlog.

Het decor bestond uit een zeer groot vertrek met hoge muren en deuren. Het geheel stond scheef ten teken van de vedorven Weense maatschappij waarin overspel en intriges aan de orde van de dag waren, zo heb ik me laten vertellen. Het ontwerp was van Willy Decker. De personenregie was in handen van de destijds bekende mezzosopraan Brigitte Fassbaender.

Advertentie

Read Full Post »

Eva-Maria Westbroek, een ontroerende Sieglinde

Jonas Kaufmann en Eva-Maria Westbroek

Ongetwijfeld hebben Wagnerliefhebbers op 14 mei 2011 in 46 landen en in 1500 bioscooptheaters genoten van de ‘Die Walküre’ uitvoering vanuit de Metropolitan in New York. Vermoedelijk volgden veel Nederlanders, chauvinistisch als ze zijn, met extra aandacht de prestaties van Eva-Maria Westbroek. Je zingt niet zo maar in dit beroemde operahuis. Dat is maar een paar landgenoten gelukt zoals Antoon de Rooy in 1898 en 1903 als Wotan en Elisabeth Ohms als Brünnhilde in 1930. Eva-Maria kan terugkijken op een geslaagd debuut in de Met. Zij blijkt een ster te zijn zonder sterallures. Het kan haast niet anders of haar fans kijken met trots terug op haar vertolking van Sieglinde. Haar warme, brede stem glansde in het lange liefdesduet uit het eerste bedrijf en haar oogcontacten met haar medespeler verraadden haar grote acteertalent. Na afloop van de voorstelling genoot ze van het applaus. Ze zag er stralend uit en ik was dan ook verbaasd vandaag te horen dat Westbroek al haar volgende voorstellingen tot eind juli wegens gezondheidsproblemen annuleerde.

Muzikaal zat het wel goed in de Met. James Levine, al 40 jaar de vaste dirigent, die al meer dan 60 voorstellingen van ‘Die Walküre’ dirigeerde, hield zoals gebruikelijk een rustig tempo aan. Het orkest speelde onder zijn bezielende leiding met doordringend koper en wervelende strijkers. Jonas Kaufmann zong met zijn donkere tenorstem de partij van Siegmund. Hij heeft een prachtig legato en zijn verschijning op het podium deed vermoedelijk bij de vrouwelijke fans de adem stokken. Kortom Westbroek en Kaufmann vormden een ideaal liefdespaar. Hans Peter-König stond als Hundung met het liefdespaar in het eerste bedrijf langdurig op het podium. Zijn basstem mag er zijn, maar zijn optreden kan mij toch niet Kurt Rydl doen vergeten. Die bracht bij de Nederlandse Opera een geloofwaardige onbehouwen Hundung op het podium. Deborah Voigt zong vooral in het derde bedrijf prachtig tijdens haar roldebuut als Brünnhilde. Dat zij gek was op haar vader Wotan bleek maar al te duidelijk toen ze bij haar eerste optreden puberale grapjes met hem probeerde uit te halen. Later ontstond dat vreselijke vader-dochterconflict waarbij de woede van de sterk zingende en spelende Bryn Terfel werd afgewisseld met een tederheid die past bij een vader die zijn dochter straft maar haar duidelijk liefheeft. Terfel was goed op dreef. Ik zag hem in dezelfde rol een aantal jaren geleden in een productie van Covent Garden. Hij zegt zelf duidelijk gegroeid te zijn in zijn Wotanrol. Volgens mij klopt dat. Stephanie Blythe was een echte Fricka. Haar uiterlijk van een forse matrone versterkte haar doortastende optreden toen ze Wotan de les las over zijn huwelijksopvattingen. Deze krachtige mezzo- sopraan stond haar mannetje letterlijk en figuurlijk. Wotan moest door het stof. De kwaliteit van de personenregie van Robert Lepage vond ik nogal magertjes. Vooral in het eerste bedrijf was er weinig ruimte voor de drie protagonisten om zich wat vrijer te bewegen. In het tweede en derde bedrijf gebeurde er op het podium vrijwel niets. De zangers bleven bijna roerloos minutenlang hun dialogen opvoeren. Ook hier denk ik terug aan de podiumopbouw van ‘De Ring’ van Amsterdam. Die bood de protagonisten meer mogelijkheden om hun expressie ook fysiek te uiten.

Het 16 miljoen dure decor van Carl Fillon bestond uit een 40-ton zware machine met 24 hydraulisch beweegbare metalen balken die men soms met behulp van video modelleerde tot bergen, bossen, rotsen en zelfs galopperende paarden. Ik zou het niet kunnen bedenken. Wel knap. Deze megaproductie kost naar verluidt 40 miljoen dollar. Daar mag je dan ook wel iets voor krijgen!

Read Full Post »

Weerzien met ’ Die Frau ohne Schatten’

Gabriele Fontana

In september 2008 zag ik de door de Nederlandse Opera uitgevoerde opera ‘Die Frau ohne Schatten’. Na afloop vond ik dat ik had genoten maar vreemd genoeg na een paar dagen was het werk al uit mijn herinnering verdwenen. Dat overkomt mij zelden. Kennelijk had ik me tegen mijn gewoonte in niet goed voorbereid. Ik kan niet vatten dat ik me niet herinner dat fantastische solisten zoals Klaus Florian Vogt, Gabriele Fontana en Evelyn  Herlitzius in het Muziektheater soleerden. Deze week zag ik het werk van Richard Straus na drie jaar opnieuw. Nu in de Vlaamse Opera. Voor mijn vertrek naar Antwerpen had ik me verdiept in de synopsis en het hele libretto van Hofmanstahl gelezen. Na afloop van de voorstelling wist ik het zeker. Deze keer zal deze prachtig uitgevoerde sprookjesopera niet aan mijn geheugen ontglippen. Het verhaal gaat over twee ongelukkige echtparen. Een aardse keizer en een keizerin uit een sprookjeswereld slagen er niet in hun aanvankelijke liefdesvuur om te zetten in een diepgaande relatie. De keizerin verlangt naar een hecht en echt leven in de mensenwereld met kinderen. Het andere echtpaar, een verver en zijn vrouw, vergaat het niet veel beter. De man heeft een kinderwens die de echtgenote niet wenst in te vullen. Gelukkig is er voor beide paren een happy-end.

Regisseur Marco Marelli toonde de sprookjeswereld en de mensenwereld op een fantastische wijze. Zes prachtige wanden draaiden zo om elkaar heen dat de toeschouwer zich snel kon verplaatsen van de sfeer van de sprookjeswereld naar die van de mensenwereld. Het orkest stal voor mij echter de show. Het ging uitstekend om met de gecompliceerde partituur die me meerdere keren deed denken aan Ariadne auf Naxos en zelfs Elektra. Verschillende muzikale motieven zijn met elkaar verweven en kamermuziek klonk vooral wanneer de keizer (Jon Villars) en de keizerin ( sopraan Marion Ammann) acteerden. Zinderend en massief klonk het orkest meestal wanneer de opera zich verplaatste naar het gezin van de verver Barak (Thomas Mayer) en zijn vrouw (sopraan Stephanie Friede). Afwisseling genoeg dus. ‘Die Frau ohne Schatten’ wordt gedomineerd door het optreden van de twee sopranen en de mezzo-sopraan Natascha Petrinsky als de voedster. Vooral dankzij hun voortreffelijk optreden slaagden zij erin de deze productie van Richard Strauss naar een hoog niveau te tillen. Ook de Wagnerzanger Thomas Mayer als de verver Barak maakte op mijn een grote indruk. ‘Die Frau ohne Schatten was een geslaagde productie’. De toeschouwers beloonden solisten en dirigent Alexander Joel met een stevig applaus.

Read Full Post »

Solisten voeren Il Trovatore naar hoog niveau

Dimitri Hvorostovsky en Sondra Radvanovsky

 De liefhebber van Italiaanse opera kwam afgelopen zaterdag in de Pathé bioscopen ruimschoots aan zijn trekken. De door de Met in New York naar duizenden theaters gestraalde opera Il Trovatore was, behalve een kassucces, vooral een uitstekende voorstelling. Na afloop bleek de graad van tevredenheid onder de toeschouwers zeer hoog. Er viel dan ook veel te genieten. Om met de hoge decors te beginnen: die creëerden een onheilspellende sfeer passend bij deze opera. Veel grijze tinten, met zo nu en dan, dankzij goede belichting, een rode gloed. De plot is wat gecompliceerd, maar Verdi vond voldoende passages om de toeschouwers dankzij zijn prachtige aria’s, duetten, ensembles en koren te ontroeren. En dat gebeurde want de vier belangrijkste solisten die nodig zijn om dit werk tot een hoogtepunt te brengen, waren van topniveau. Toch moet ik toegeven dat ik aanvankelijk niet ontroerd werd door de eerste aria’s van de sopraan Sondra Radvanovsky die als Leonora soleerde. Maar naarmate de opera vorderde kon ook zij een traantje aan mij ontlokken. Vooral tijdens het slotduet met haar passievolle tegenspeler de tenor Marcelo Alvarez als de troubadour Manrico, was zij mede verantwoordelijk voor een dramatisch hoogtepunt. Het duet zou tot de dood van beiden leiden. De kwade genius was Graaf Luna in de persoon van de Russische onvolprezen bariton Dimitri Hvorostovski. Hij is op dit moment de meest toonaangevende bariton. De zeer goed ogende acteur beschikt over een gouden strot die heldere, donkere en krachtige klanken produceert en waarbij je het gevoel krijgt dat je speciaal voor hem naar het theater bent gekomen. Hij was met de mezzosopraan Dolora Zajick de ster van de uitvoering. Zij vertolkte de rol van de zigeunerin Aczena even voortreffelijke als ze dat 20 jaar geleden deed toen zij op het podium stond met Luciano Pavarotti, Eva Marton en Sheril Millnis. Haar donkere, krachtige stem heeft door de jaren niet aan dramatische kracht ingeboet. Koor en orkest onder leiding van dirigent Armiliato deden wat van hen werd verwacht. Ze droegen met verve bij aan een geslaagde topuitvoering van de Met.

Read Full Post »