Gotterdämmerung beste productie uit de Metropolitan Ring

Götterdämmerung

In de Pathé bioscoop in Tilburg zag ik op 11 februari 2012 de vierde en laatste opera van Wagners gigantische werk Der Ring des Nibelungen. Slechts 30 mensen hadden zich de moeite getroost om het koude weer en de pittige toegangsprijs te trotseren, maar zij gingen inclusief ondergetekende tevreden naar huis. In mijn analyse van de drie vorige voorstellingen: Das Rheinhgold, Die Walküre, en Siegfried kon ik een bepaalde kritiek op de inbreng van regisseur Le Plage niet onderdrukken. Dat betrof dan vooral het gebruik van een geldverslindende grote 40 ton wegende machine, bestaande uit 24 hydraulisch bewegende balken. Het apparaat verstoorde de concentratie door de bijgeluiden en de acrobatische toeren die de protagonisten soms moesten maken om hun rollen waar te maken leidden ook af. Vooral bij Das Rheingold was dat het geval. Nu was dat anders. Geen geknars meer van slecht werkende scharnieren maar een effectief gebruik van de bewegende balken bij het creëren van de verschillende ruimten waar het drama zich afspeelde. Bovendien bleek de vindingrijkheid van de producenten opnieuw groot door handig gebruik te maken van videobeelden die werden geprojecteerd op de horizontaal of verticaal staande balken. Je zag de Rijn stromen, bloed vloeien en gemodelleerde bossen en bergen als landschap. Bleek de machine bij de voorgaande producties het speeloppervlak te verkleinen daar was door de nu gekozen opstelling geen sprake van. Er werd goed gebruik gemaakt van het speeloppervlak wat de acteerprestaties ten goede kwam. De lezer begrijpt dat deze Ring- productie er een is met technische hoogstandjes die de veel oudere productie uit de 20^e eeuw moet vervangen. Die oudere productie was een naturalistische, traditionele uitvoering. Ik heb daar altijd van genoten. Je leerde het verhaal goed kennen en je ging niet met hoofdpijn naar bed omdat je het gevoel had dat je een aantal zaken niet had begrepen. Dat is bij deze nieuwe productie ook niet het geval. Het zogenaamde regietheater heeft mijn inziens niet de kans aangegrepen om in deze Ring een nieuwe visie op de wereld en haar bewoners weer te geven. Veel mensen zullen daar blij mee zijn. De andere kant van de medaille is, dat juist dit geweldige werk van Wagner zich leent om met behoud van de mythologische inhoud, in de scènes door middel van associaties actuele, herkenbare problemen aan de orde te stellen. Opera is immers meer dan entertainment! Hoogtepunten?

Net als in de opera Siegfried was daar het frank en vrije optreden van de goed ogende Jay Hunter Morris. Met zijn heldere hoge heldentenor stal hij, als Siegfried, de sympathie van het publiek. Deborah Voigt bleek in haar rol van Brünnhilde gegroeid. Zij was nog niet zoals tien jaar geleden een protagonist met een stralende stem maar zij overwon alle zangtechnische moeilijkheden die vooral het tweede bedrijf en de slotscène met zich meebrengen. In het oog sprong ook de prestatie van de bas bariton Eric Owens als Alberich. Hij speelde en zong voortreffelijk de rol van de sluwe en inmiddels oud geworden Alberich. Diens zoon Hagen werd vertolkt door de mooie en stevig klinkende bas Hans Peter König. Deze protagonist speelde met succes de criminele regisseur in Götterdämmerung. Voor mij was het meest ontroerende moment het optreden van de Duitse topzangeres Waltraud Meier als Waltraute. Tijdens de ontmoeting met haar zus Brünnhilde informeerde zij de houdster van de ring over de treurige situatie waarin Wotan zich bevindt in het Walhalla nu hij het contact met zijn liefste dochter kwijt is. Met groot empathisch vermogen en pianissimo zingend brengt zij haar boodschap over totdat zij aan haar zus Brünnhilde vraagt om de ring aan de Rijndochters terug te geven. Die vraag alleen al pakt totaal verkeerd uit. Brünnhilde ervaart die vraag als een aanval op haar liefde voor Siegfried. Een explosieve woordenwisseling volgt die haar dramatisch einde vindt in het resoluut wegsturen van Waltraute door Brünnhilde. Prachtig! Dirigent James Levine was door ziekte nog steeds niet in staat om het formidabele orkest van de Metropolitan te leiden. Opnieuw dirigeerde daarom Fabio Louise. Het publiek gaf hem een staande ovatie. Tenslotte: Götterdämmerung was een uitstekende afsluiting van het Ring project. In april en mei 2012 zal dit werk deel uitmaken van de complete Ring cyclus.