Forza del Destino
De dramaturg van de Vlaamse opera had het nog zo nadrukkelijk tijdens zijn inleiding gezegd:’ U zult het operagebouw na afloop van de voorstelling niet verlaten met een glimlach op uw lippen.’ De man had gelijk want de als zeer radicaal bekendstaande theaterregisseur van dit moment Michael Thalheimer liet de toeschouwers huiveren bij zoveel wraak, chantage en stromend bloed. Men kan onmogelijk zonder enige reflectie voorbijgaan aan het bestaande oorlogsgeweld in de wereld van vandaag. Die reflectie bleek ook nu weer een belangrijke functie van de kunstvorm opera.
Men had in de Vlaamse opera gekozen voor Verdi’s compositie uit 1862 die in Sint Petersburg in première ging. De Italiaanse grootmeester had de opera speciaal voor die stad gecomponeerd. Het werk verschilt hier en daar van de meestal uitgevoerde hernieuwde versie uit 1869 waarvan de première destijds in de Scala van Milaan was te zien.
La Forza del Destino is een zeer duistere opera. Het is het verhaal van mensen die zijn losgerukt uit hun vertrouwde omgeving. Ze moeten op zoek naar nieuwe veilige levensomstandigheden maar een duistere kracht belet hen er in te slagen dat doel te bereiken. De scène verplaatst zich als gevolg daarvan van Spanje naar Italië en terug en voert langs herbergen, kloosters, slagvelden en legerkampen. Voor Leonora en haar geliefde Don Alvaro gaat het om een vlucht die tien jaar duurt en haar einde vindt in de uitzinnige wraak van Leonora’s broer Don Carlo di Vargas op zijn zus en haar minnaar Don Alvaro. Aanvankelijk lijkt het dat erop dat we te maken hebben met een statisch uitgevoerde opera. De personages bewegen zich niet meer dan noodzakelijk over het podium terwijl er voldoende ruimte is om met ondersteunende gebaren en looplijnen de dramatische handeling te verhogen. Die redenering klopt niet want juist het elkaar op afstandhouden en het weglaten van die gebaren verhoogt in deze uiterst sombere setting de eenzaamheid en ellende van de protagonisten. Het decor zag er zeer minimalistisch uit: donker, volledig zwart met een reliëf van een groot kruis. Het verwees naar de religieuze dimensie van het werk. Dat bleek ook toen Don Alvaro en Leonora onafhankelijk van elkaar onder de hoede van monniken belandden. Die bescherming bracht hen echter geen soelaas want de speurzin van Don Carlos stelde hem in staat om zijn gehate zus en haar minnaar ernstig te bedreigen.
In de verhaallijn van deze opera is een belangrijke functionele rol weggelegd voor het koor. Opvallend was dat de regisseur in afwijking van andere uitvoeringen bij de scènes in de herberg iedere vorm van lichtvoetigheid mijdt. Het decorbeeld blijft somber, de koorleden kijken strak voor zich uit of liggen bij een volgende scène verspreid als slachtoffers van oorlogsgeweld op de grond. Zelfs de rol van de meestal uitbundige Preziosillia die zingt: ‘hoe mooi is de oorlog, leve de oorlog!’ wordt door de mezzosopraan Viktoria Vizin met terughoudendheid gezongen. Een teleurstelling was de absentie van de sopraan Catherine Nagelstadt. Zij liet in deze laatste voorstelling wegens ziekte verstek gaan. In haar plaats zong de uit Moskou afkomstige sopraan Olga Romanko. In 1987 begon ze haar carrière nadat ze tot winnares was uitgeroepen van het prestigieuze internationale zangconcours in Rio de Janeiro. Haar repertoire bestaat voornamelijk uit hoofdrollen in werken van Verdi en Puccini. Ze bleek met haar krachtige stem technisch haar vak te verstaan. Toch ontroerde zij mij als Leonora niet echt. De toppers waren voor mij de bariton Vladimir Stoyanov als Don Carlo en de krachtige heldentenor Mikaheil Agafonov als Don Alvaro. Wat waren deze mensen vooral muzikaal op dreef. Ontroerende aria’s en duetten wisselden elkaar af. De twee speelden hun rol met verve. Don Carlo ging voor het uitoefenen van ultieme wraak. Don Alvaro met zijn krachtige en heldere stem pleitte tevergeefs voor verzoening. Drama in optima forma. De rollen van de monniken Padre Guardiano en Fra Melitone werden uitstekend vertolkt door Christof Fischesser en Josef Wagner.
Het orkest onder leiding van dirigent Alexander Joel speelde uitstekend. La Forza del Destino blijkt een werk te zijn waarin Verdi niet alleen de lotgevallen van de hoofdpersonages centraal stelt, maar ook ruime aandacht geeft aan boeren, kooplieden en marketentsters. Dat zijn mensen die afhankelijk zijn van de ellende van het fenomeen dat oorlog nu eenmaal is. De uitvoering van de Vlaamse opera was mede door haar kracht en eenvoud van de regie een succes!
Operabeluisteren.nl 
Geef een reactie