Menigeen gaat naar een opera om een avond uit te zijn en te genieten van wat wordt voorgeschoteld liefst in een theater van naam. Zo dachten er gisteren niet alle abonneehouders over, want ik zag nogal wat lege stoelen bij de opera Rumor van de Duitse componist Christian Jost (1963). Ja zo gaat dat bij eigentijdse moderne werken. Jammer, want behalve de interessante muzikale taal en de imponerende regie van Guy Joosten viel er heel wat te leren. Vooral mensen die wonen in gesloten dorpsgemeenschappen zullen de sfeer van geruchten en roddel herkennen. De opera gaat namelijk over een geruchtencircuit.
Adèle, een jong meisje wordt in ontklede toestand door Ramon gevonden aan de oever van een rivier. Ze blijkt vermoord te zijn. Wie heeft dat op zijn geweten? Dat mysterie moet zo snel mogelijk worden opgelost volgens de dorpsbewoners. De moordenaar moet gestraft worden. Vrijwel onmiddellijk komt de geruchtenmachine in werking. Omdat Ramon in de buurt was van het naakte meisje en haar liefdevol afdekte met een van zijn kledingsstukken voedt dat het gerucht dat Adèla zijn geheime liefde was. Op een zeker moment moét hij wel haar geliefde geweest zijn en dus zetten de dorpsbewoners Ramon onder druk om wraak te nemen op de nog te ontmaskeren moordenaar. Later wordt een vreemdeling die een overspelige relatie heeft met een getrouwde vrouw uit het dorp door het roddelcircuit aangewezen als de man waar Ramon wraak op moet nemen. Ramon is door allerlei signalen van zijn omgeving er van overtuigd geraakt dat Adèle verliefd op hem was en hij op haar. Als fictieve geliefde van Adèle moét hij dus wel wraak nemen. Christiaan Jost componeerde zijn zesde grote opera, in een periode van 10 jaar, naar aanleiding van de novelle ‘Een zoete geur van de dood’ van de Mexicaanse auteur Guillermo Arriaga. In zijn libretto reduceert hij de tekst tot vijftien scènes die inzoemen op de episodes uit het verhaal. Er heerst steeds een broeierige sfeer. De muziek is zeer dynamisch. Hartstochtelijke, emotionele uitbarstingen worden afgewisseld met subtiel gespeelde frasen die aansluiten bij de klassieke traditie. Onmiskenbaar hebben we echter te maken met moderne ritmische muziek die tot het laatst toegankelijk blijft. Mensen die de inleiding van Piet den Volder hebben gemist, zullen vermoedelijk niet aan enige verwarring zijn ontkomen. Het is niet altijd duidelijk op welke tijdstippen en in welke volgorde bepaalde gebeurtenissen in deze eenakter plaats vinden. Soms zijn er simultaan beelden op het podium die actief luisteren en kijken vereisen. De opera is immers een hoogst ongewone liefdesgeschiedenis, die door geruchten en veronderstellingen leidt tot ongelofelijke gebeurtenissen. We zien Ramon met een mes oefenen op een stier hoe de imaginaire moordenaar van Adèle effectief om te kunnen brengen. De handeling verloopt soms sprongsgewijs. Een krachtige titel als Rumor draagt dat in zich. Het woord betekent in het Engels: geruchten of roddel. In het Duits is het de equivalent van het Nederlandse rumoer of herrie. Het decor is opgebouwd uit verschillende ruimten waarin soms gelijktijdig scènes spelen. Er is een liefdesnest dat gebruikt wordt als ontmoetingsruimte voor een overspelig paar en er zijn ruimten voor toevallig aanwezige personages en voor bijeenkomsten van alle dorpsbewoners. Er zitten geen ramen of echte deuren in. De personages komen als het ware door de muur heen op. Dit schept een surrealistische sfeer. De vocalisten voldeden. Grote moeilijke aria’s bevat deze opera niet. Er wordt overwegend verhalend gezongen zonder grote intervallen die tot vocale acrobatiek leiden. De rol van Ramon werd uitstekend verklankt door de Duitse tenor Florian Hoffman. Adèle werd soms a capella met succes vertolkt door de Zweedse sopraan Agneta Eichenholz. De overige vocalisten presteerden eveneens goed. Het koor van de dorpbewoners, dat zich vrij statisch gedroeg, imponeerde me niet echt maar verbeeldde wel sterk de geruchtenstroom. Tenslotte: Rumor is een opera met een thrillerachtige karakter. Het werk vraagt om extra concentratie van de toeschouwers. Het zadelt hen op met vragen waarop zij wellicht ook thuis het antwoord nog niet weten. Bedenk wel: Het gaat om een gerucht. Wat is waarheid?
Operabeluisteren.nl 