‘Les Troyens’ bij Pathé mag u niet missen

 Op zaterdag 5 januari om 18.00 uur wordt in De Metropolitan Opera van New York de opera Les Troyens van Hector Berlioz uitgevoerd en gelijktijdig doorgestraald naar honderden bioscopen in 63 verschillende landen. In de Pathé bioscopen kunt u de live registratie zelf meemaken. Kaarten kunt u reserveren.

Les Troyens is de meest bijzondere opera van Berlioz. Maar onbekend maakt onbemind. Wellicht is dit een opera waar u nog nooit kennis mee maakte. In Nederland werd het werk het pas in 2003 voor het eerst opgevoerd bij De Nederlandse Opera. De componist heeft zijn complete werk nooit in één keer in zijn geheel zien opgevoerd. U hebt nu die kans wel.
Volgens de kenners is Berlioz (1803-1869) de grootste Franse musicus van de 19e eeuw. Hij is een componist die geen enkel muzikaal instrument gebruikt voor oppervlakkige effecten.  Ik beschouw zijn werk als een hoogtepunt in de geschiedenis van de Franse romantische opera. Zijn succes is vooral te danken aan zijn voortreffelijke orkestratie. Hij breidde het orkest destijds uit tot een enorm klankapparaat met veel strijkers, blaasinstrumenten en ongewoon slagwerk. In les Troyens is er plaats voor alle facetten van de opera. Het doorgecomponeerde werk bevat schitterende dramatische aria’s, een liefdesduet van een enorme schoonheid, en grote massascènes met koren die zorgen voor een onuitwisbare indruk.
De opera bestaat uit twee delen.

In deel I wordt u meegenomen naar het beslissende stadium van het einde van de Trojaanse oorlog. De Trojanen die al overtuigd waren van hun overwinning op de Grieken moeten alsnog het loodje leggen en werden verslagen toen uit de buik van een door de Grieken geschonken houten paard Griekse soldaten te voorschijn kwamen. Zij richtten een waar bloedbad aan onder de Troyanen en verleidden de Troyaanse vrouwen tot een rituele zelfmoord. Wanneer de Troyanen hadden geluisterd naar de sombere voorgevoelens van de wijze zieneres Cassandra, die een bloedig einde van Troje voorzag, was wellicht een nederlaag voorkomen. Maar niemand luisterde naar haar. Haar vader niet en evenmin haar verloofde Chorebus. Beiden vonden daardoor de dood. De zware dramatische rol van Cassandra wordt gezongen door Deborah Voigt.

In het tweede deel maken de gevluchte Trojaanse legeraanvoerder Aeneas met zijn volgelingen tijdens hun reis naar Italië, waar zij van plan zijn een nieuw Troje te stichten, een tussenstop in Carthago. Dido, de koningin van Carthago, is weduwe en moet ten strijde trekken tegen de Numidische Koning Jarbas. Aeneas biedt haar zijn hulp aan. Beiden voelen zich na de overwinning tot elkaar aangetrokken en beleven een betoverende liefdesnacht. Wanneer Aeneas er aan herinnerd wordt dat hij in opdracht van de schimmen van Cassandra, Hector en Priamus, zijn tocht naar Italië moet volbrengen, is het afscheid voor Dido zo zwaar dat zij zich tot ontzetting van iedereen met het zwaard van Aeneas doodt. De rol van Dido wordt gezongen door de beroemde Amerikaanse mezzosopraan Susan Graham. Een rol die haar op het lijf is geschreven.

In Les Troyens zijn existentiële thema’s als liefde versus plicht of ambitie en de tragische onmogelijkheid van de liefde en het wisselend levenslot een wezenlijk onderdeel van het verhaal. Juist daarom zult u geboeid worden door dit werk waarvoor Berlioz ook de tekst schreef. Op de voorgrond treden de dramatische zangpartijen van Cassandra en Dido. Beide rollen zijn geschreven voor een dramatische sopraan. Er zijn vijf bedrijven en u zult genieten van grote balletten en koorwerken.

Regisseur is de Amerikaanse Francesca Zambello. Het orkest van de opera staat onder leiding van dirigent Fabio Luisi.

Les Troyens is voor iedere liefhebber een must! 

Advertentie

Read Full Post »

Beste oud-operacursisten

Al vele keren stuurde ik jullie een berichtje dat ik weer iets te melden had op mijn weblog. Velen van jullie zijn oud-cursisten die inschreven op een of meerdere operacursussen die door Madeleine Schild en ondergetekende werden gegeven bij Terra Nova en later bij het Cursushuis.

In november jl. hebben we na langdurig beraad besloten om onze cursussen te beëindigen. We hebben bijna 20 jaar in goede harmonie samengewerkt en kijken terug op een mooie tijd. Het stoppen met lesgeven ging niet zonder enige pijn maar het afscheid zelf was mede door de hartelijkheid van de cursisten van de laatste gegeven cursus hartverwarmend.
Wij blijven beiden wel het fenomeen opera volgen en zullen hier en daar, als ons dat wordt gevraagd, een operalezing geven of een middag met operamuziek presenteren.
Mede namens Madeleine, dank ik jullie voor je deelname aan de lessen die het ons mogelijk maakten om onze hobby over te dragen aan mensen die deze muziekvorm koesteren.

Ik zal doorgaan met u zo nu en dan te informeren over interessante voorstellingen die ik zag of die er nog gaan komen.
Ik wens u tenslotte, mede namens Madeleine prettige feestdagen en een voorspoedig 2013.

Hartelijke groet,

Peter Année

Read Full Post »

In memoriam Lisa Della Casa (1919-2012)

Lisa Della Casa is recent overleden. Zij was een van de beste sopranen en qua uiterlijk de mooiste van de vorige eeuw. Zij stond in hoog aanzien bij de componist Richard Strauss. Zij vertokte de belangrijke hoofdrollen in de opera’s Arabella, Salomé en Capriccio. Na een carrière van 31 jaar stopte ze plotseling in 1973 na een voorstelling van Arabella. De Zwitserse zangeres zong in talloze theaters in de wereld en was maar liefst 28 jaar verbonden aan de Staatsopera van Wenen. Op cd kunt u haar altijd nog naar haar luisteren.

Read Full Post »

In memoriam Galina Visjnevskaja (1926-2012)

Galina Visjnevskaja, die deze maand overleed, werd 86 jaar. Zij was tijdens de het communistische regiem de tsarina van de Russische opera en de grote ster aan het Bolsjoi Theater. Omdat ze strenge opvattingen had over politiek en mensenrechten is ze Rusland samen met haar echtgenoot, de beroemde cellist Mstislav Rorstropovitsj, in 1974 ontvlucht. Als gevolg daarvan ontnamen de autoriteiten haar het staatsburgerschap. In 1990 mocht ze onder Gorbatsjov in haar vaderland terugkeren. Ze was een dramatische sopraan die over de gehele wereld triomfen vierde.

In 2001 heb ik Visjnevskaja en haar echtgenoot ontmoet nadat ze in het Concertgebouw een masterclass had gegeven. Het was een kort maar sympathiek contact.

Read Full Post »

In ‘Un ballo in Maschera’ is saamhorigheid fictie

 

Afgelopen maandag zag ik in de bioscoop van Kinepolis in Antwerpen de reprise van de live registratie van ‘Un ballo in Machera’ van Giuseppe Verdi vanuit de Metropolitan Opera. Een opera, die na veel moeilijkheden met de censuur door de overheid, in 1859 in première ging in Rome. Het verhaal is bijna historisch juist. Koning Gustav III (1746-1792) wilde de rechten en privileges van de adel inperken. De adel pikte dat niet en er ontstond een groep samenzweerders die de koning ten val wilde brengen. Op 16 maart 1792 werd de koning door Renato Anckerström tijdens een gemaskerd bal neergeschoten. Twee weken later overleed hij.

‘Un ballo in Maschera’ is in dramatisch opzicht verwant aan Rigoletto, Il Trovatore en La Traviata. Alles wat Verdi muzikaal in die drie werken bereikte is in ‘Un ballo in Maschera’ naar een hoger niveau getild. Zo versmelten kenmerken van het blijspel zonder stijlbreuk met de tragedie. Verdi behandelt het orkest in diverse passages alsof het een kamermuziekensemble is. Dirigent Fabio Louisi en het orkest van de Met hielden die stijl in tact. Opvallend is de lichte toets van de dansmelodie, die regelmatig terugkeert en in de 2^e akte in schril contrast staat tot de muzikale nood en wanhoop.

De muzikale dramatische ontwikkeling van het werk voltrekt zich in de tweede akte. Daarin is Amelia die getrouwd is met Renato, de vriend van de koning, het middelpunt. Zij is trouw aan haar echtgenoot hoewel ze verliefd is op Gustav III. De Amerikaanse dramatische sopraan Sondra Radvenovsky, die uitblinkt in Verdirollen, legde in haar zang op sublieme wijze de tegenstrijdige gevoelens van Amelia bloot. Haar aria’s en duetten met haar tegenspelers zong ze doorleefd en goed acterend. De tenor Marcelo Alvarez weet Gustav III met zijn elegante acteertalent en zijn fraaie stembuigingen uitstekend te karakteriseren. De koning is zich niet bewust is van zijn risicovol gedrag er van uitgaande dat hij geliefd is bij zijn volk. Hij lacht om bedreigingen: ‘Als ze mij naar het leven staan, vinden ze mij toch wel.’ Wanneer de tragedie haar loop krijgt speelt Renato, vertolkt door de Rus Dmitri Hvorostovsky, een heel belangrijke rol. Met zijn imponerende bariton vertolkte hij de gevoelens van een jaloerse wraakzuchtige echtgenoot, die weigert te luisteren naar de argumenten van zijn vrouw. Bovendien blijkt zijn vriendschap voor koning Gustav III, die hij te allen tijde wilde beschermen, om te slaan in haat. De samenzweerders Horn en Ribbing die het op Gustav III gemunt hebben, zongen op een ironische en staccato-achtige wijze die diep sneed in de ziel van het echtpaar Amelia-Renato.

De coloratuur sopraan Kathleen Kim zong op sprankelende wijze de travestierol van de page Oscar. Hij zorgt voor een mengsel van komische en tragische momenten. De rol is essentieel voor de intrige want Oscar verraadt tijdens het gemaskerde bal de identiteit van de koning waardoor Renato de kans krijgt om Gustav te vermoorden.

Een ballet is meestal de uitdrukking van een feestelijke gebeurtenis. En in Ballo? Neen dus, want bij Verdi is saamhorigheid tijdens een feest een fictie. De samenzweerders willen doden, Amelia wil koning Gustav waarschuwen voor een aanslag en de koning wil Renato en Amelia naar het buitenland sturen. En wat willen de andere gemaskerde dansers? Niemand weet dat van elkaar. Zo kan tijdens een feest, door een persoonlijke agenda, uitbundigheid omslaan in chaos en een romantisch feest in een tragedie. In deze opera is dat met de dood van Gustav III.

Regisseur David Alden koos voor sobere moderne decors die bestonden uit grote abstracte, witte, grijze en zwarte horizontale en verticale vlakken en spiegels en een minimum aan rekwisieten. De kostuums deden klassiek aan.

Samenvattend: een prachtige uitvoering met een opvallend mooie en functionele regie.

 

Read Full Post »

Gepassioneerde Aida in gerenoveerd Pathé theater

Manager Joost Grootings verwelkomde gisteren de bezoekers van Aida voor een bijna uitverkochte zaal van de prachtig gerenoveerde Pathé bioscoop in Tilburg. Het kon niet beter treffen: Aida rechtstreeks vanuit de Metropolitan Opera stond op het programma. Het werk van Giuseppe Verdi (1813-1901) ging in 1871 in Cairo in première. De opera manifesteert zich dikwijls als een waar spektakelstuk. Zo ook in de Met. Daar zorgde regisseur Sonja Frosell wel voor. Het stuk speelt zich af tijdens een oorlog tussen Egypte en Ethiopië ten tijde van de farao’s. De victorie van de Egyptenaren, na hun overwinning op de Ethiopiers, werd zo uitbundig geregisseerd dat de triomfmars bij de bezoekers vermoedelijk een visuele en auditieve indruk gaf die blijvend zal samenvallen met de opera Aida. Zelden zag ik deze scène met honderden prachtig gekostumeerde zangers en figuranten op het podium en met een aansprekend ballet, in een zo groots opgezet decor. Voor de traditioneel ingestelde operaliefhebber was het smullen geblazen. Maar voor hen niet alleen, want de uitvoering stond ook vocaal op een hoog niveau en de liefhebber die vooral komt om een emotioneel en interessant liefdesverhaal op dramatische wijze zich te zien voltrekken, kwam ruimschoots aan zijn trekken. Twee koningsdochters uit twee verschillende landen, Egypte en Ethiopië,  zijn verliefd op dezelfde man. Ze zijn extreem verschillend. Amneris heeft de broek aan door haar maatschappelijke positie maar de liefde waarvan zij droomt zal ze uiteindelijk niet krijgen. Aida is een gebroken vrouw. Haar vader Amonasro ontneemt haar haar eigen identiteit. Zij heeft geleerd zich te schikken maar krijgt op het einde van de opera wel haar geliefde maar niet voor een leven in deze wereld. Met hem sterft zij in hetzelfde graf. Hoe het zover komt? Dat blijkt vooral uit de Nijlscène tijdens het derde bedrijf wat tevens volgens mij het hoogtepunt van de opera is. De drie hoofdrolspelers, Aida, Amneris en Radames staan dan tegenover elkaar met tegenstrijdige gevoelens. Ieder personage speelt een rol vanuit een maatschappelijke status. Ook een vierde protagonist, Amonasro, schitterend vertolkt door de bas Georgo Gagnidze, voegt zich tijdens de beslissende wending van het drama bij het drietal.

Aan de oever van de Nijl wacht Aida op de Egyptische legeraanvoerder Radames op wie zij straalverliefd is. Zij is niet hoopvol gestemd, want zij weet dat de dochter van de koning, Amneris, haar rivale is die de volgende dag met Radames als beloning voor zijn overwinning zal trouwen. De Ethiopische slavin toont haar verdriet in de prachtig gezongen aria ” O, patria mia ” vertolkt door de debuterende dramatische sopraan Liudmyla Monastyrska uit de Oekraïne. Zij beschikt over een prachtige stem waarmee zij op de meest ontroerende momenten prachtig gas terug neemt. Met de verschijning van Amonasro wordt het verraad van Radames geïntroduceerd wanneer hij zijn dochter aanzet haar geliefde over te halen te vertellen langs welke pas de Ethiopiërs Egypte kunnen binnenvallen. Aanvankelijk wil Aida niet op de wens van haar vader ingaan maar wanneer Amonasro haar zegt dat zij dan niet langer meer haar dochter zal zijn, besluit ze een poging te wagen. De reinste chantage! Aida is dan ten opzichte van haar vaderland en haar liefde voor Radames in een loyaliteitscrises geraakt. Radames, vertolkt door de tenor Roberto Alagna, wordt heen en weer geslingerd tussen zijn eer te mogen strijden voor zijn vaderland en zijn liefde voor Aida. Hij besluit met haar te vluchten en de vluchtweg te onthullen, maar dan verschijnt Amneris en haar soldaten. Radames wordt gevangen genomen en moet zich in het volgende bedrijf verantwoorden tegenover de priesters voor zijn verraad. De doodstraf ontgaat hem niet, maar de wellicht meest melodische liefdesaria die Verdi ooit schreef is er het gevolg van, want in de onderaardse tombe waarin Radames is opgesloten verschijnt onverwacht Aida. Ondertussen vervloekt Amneris, die haar huwelijk in rook zag opgaan, de priesters. De Russische mezzosopraan Olga Borodina zong voortreffelijk de rol van de jaloerse op macht beluste Amneris. Roberto Alagna, toonde zich als Radames een harde bevelhebber. In een dialoog met Aida poneert hij haar lief te zullen hebben maar hij zegt haar ook: ‘Ik moet nog eerst een oorlog winnen tegen jouw volk en dan kunnen we trouwen’. Dat wil zeggen: ik moet nog duizenden van jouw landgenoten over de kling jagen. Wie doet nu zoiets? Hij is militair zo gebrainwasht dat de mens Radames niet zichtbaar wordt al doet de slotscène het tegendeel vermoeden.
De muziek in de opera herinnert aan Arabische muziek. Vooral de Nijlscène kent betoverende klanken die afgewisseld worden door ontroerende aria’s en krachtige, spannende duetten. De bijna doorgecomponeerde opera is prachtig geïnstrumenteerd. De fanfare en triomfscène komen bombastisch over. Het meezinggehalte daarvan is groot. Daar is trouwens niets op tegen. Verdi liet er zes speciale trompetten voor bouwen. Dirigent Fabio Luisi, die nu al maanden lang de zieke James Levine vervangt, hield ondanks de massascènes de touwtjes stevig in handen. De bezoekers zullen na afloop van de voorstelling meer dan ooit begrijpen waarom Verdi de koning van de koren wordt genoemd. Samenvattend: Aida werd met grote toewijding en met passie uitgevoerd. Het publiek was dik tevreden.

Read Full Post »

Dramatische ‘La Clemenza di Tito’ in de Metropolitan

Op maandagmiddag zat ik in de bioscoop Kinepolis in Antwerpen. Naast mij zat een vrouw die net als ik de zeventig jaar ruim was gepasseerd. Beiden keken en luisterden we naar de opera ‘La Clemenza di Tito’ van Mozart uitgevoerd door Metropolitan in New York. In de pauze maakte ze contact: ‘Mooie muziek hè meneer’, zei ze. ‘Prachtig’ antwoordde ik. Ze begon te vertellen: ‘Vorig jaar kreeg ik vanwege mijn verjaardag van een kennis een kaartje om in de bioscoop naar een opera van Verdi te gaan. Ik had er nog nooit een gezien. Het was me zo goed bevallen dat ik sindsdien hier alle voorstellingen zie.’ Een dergelijk contact maak je niet dikwijls mee. Mevrouw was niet te beroerd om commentaar te geven op wat ze net had gezien:’Ik heb er geen verstand van want ik ben maar een leek maar de vrouwelijk solisten zingen uitstekend.’ Ze had gelijk. Mozarts laatste werk, onverwacht nog net voor zijn dood in 1791 gecomponeerd in de stijl van de opera seria, bleek, na de drie Da Ponte opera’s, volgens mij meer dan de moeite waard. Zeker het was een werk waarin volgens de Italiaanse traditie recitatieven en aria’s nog van elkaar waren gescheiden en de muzikale teksten wat te dikwijls werden herhaald. Dat is bekend. Ook dat de handeling voor onvoorbereide bezoekers wat ingewikkeld is. Maar ook voor hen viel er heel veel te genieten. De Britse dirigent Harry Bicket leidde het orkest met vaste hand, liet met name de klarinettist en de andere blazers schitteren en stelde de zangers in staat om hun emoties op overtuigende wijze over te brengen op de toeschouwers. Dat gold vooral voor de Letse mezzo-sopraan Elina Garanca in de broekenrol van Sesto, en de Italiaanse sopraan Barbara Fritolli als Vitellia. Zij waren de grote uitblinkers in een opera die gaat over de vergevingsgezindheid van Keizer Tito die van 79 tot 81 aan het hoofd van het Romeinse rijk stond. Tito heeft heel wat te vergeven want zijn vriend Sesto was aangezet door Vitellia om de keizer te vermoorden. Het lot besliste anders. De keizer bleef in leven tijdens de aanslag en Sesto was al ter dood veroordeeld voordat Vitellia berouwvol bekende dat zij de aanstichtster van het kwaad was geweest. In het bijzijn van zijn volk vergaf Tito de twee boosdoeners en zo was er toch een happy end in een opera die bol stond van dramatische aria’s en schitterend uitgevoerde ensembles. Jammer dat juist de titelheld in de persoon van de tenor Giuseppe Filianoti enkele muzikale steken liet vallen. Dat had mijn buurvrouw ook al opgemerkt. Ze had er dus best meer verstand van dan ze zelf dacht. De niet genoemde protagonisten voldeden uitstekend al konden ze Garanca en Frittoli niet naar de kroon steken.

Mozart componeerde ‘La Clemenza di Titto’ in 1791 naar aanleiding van een opdracht in verband met de kroning van Keizer Leopold II tot koning van Bohemen. De première was in Praag. De opera was succesvol tot 1825. Daarna werd ze lang niet meer gespeeld maar een dertigtal jaren geleden herontdekt. De kern waar het in deze opera om gaat is dat een heerser alles in het werk stelt om na lang twijfelen zijn vriendschap voor Sesto te behouden terwijl hij de macht bezit om zijn vijanden voor de leeuwen te werpen. Mijn buurvrouw zei na het applaus in de Metropolitan: ‘Had ieder land maar leiders die er zo over dachten als Tito, dan zag de wereld er heel anders uit.’ Gelijk had ze!

 

Read Full Post »

Jubelende Scala omarmt Wagners Lohengrin

Een half uur na middernacht daalde een bloemenzee neer op de protagonisten die de romantische opera Lohengrin in een adembenemende voorstelling op de planken zetten. Er was geen sprake van een door de media aangekondigde operarel die veroorzaakt zou worden door Verdi-aanhangers. Zij zouden ontstemd zijn omdat de directie van de Scala van Milaan voor de seizoenopening niet had gekozen voor een opera van de Italiaan. De dirigent Daniel Barenboim maakte in de eerste pauze korte metten met de stemmingmakende media. Wie de live registratie op de televisiezender Arte zag zal vermoedelijk beamen dat de uitvoering van hoge kwaliteit was. De op 3 augustus 1778 feestelijke geopende Scala van Milaan straalt met haar 2200 stoelen, zes rangen en 146 loges een nostalgische sfeer uit. Dat deden ook de decors en de belichting gisterenavond. De televisiebeelden waren soms wat aan de donkere kant. Ook de zang van de op zich prachtige koren kwam helaas niet transparant genoeg door de ether. Een vervelend smetje voor de televisiekijkers was een technische storing tijdens de tweede acte die een minuut of tien duurde. Daarmee zijn alle negatieve punten wel genoemd. De regie was in handen van Claus Guth. Hij bracht een moderne toegankelijke voorstelling met solisten van naam. De Duitse tenor Jonas Kaufmann kan met zijn kloeke stem moeiteloos het Wagner repertoire aan. Ook nu sleepte hij de toeschouwers mee in een lyrische flow tijdens zijn uitvoerige graalvertelling ‘In fernem Land, unnahbar eure Schritten’ waaruit blijkt dat hij de zoon van Parsifal is, de hoeder van de heilige graal. Ook zijn acteerprestatie is van hoog niveau. Interessant was dat zijn tegenspeelster Annette Dachs was. Zij verving de hoog genoteerde Anja Harteros waarvan in voorbeschouwingen werd vermeld dat zij een timbre heeft dat warmer en voller is dan dat van Dasch. Laatstgenoemde zingt in Bayreuth de rol van Elsa en moest nu invallen met een opdracht van de regisseur die wel afweek van wat ze op ‘de groene heuvel’ gewend is. Zij speelde een door een psychologisch trauma getroffene. Onterecht beschuldigd van kindermoord en onderdrukt door haar voogd Friedrich Telramund, waren haar mimiek en gebaren van iemand die geestelijke hulp nodig had. Ook Lohengrin ging het niet voor de wind. Hij moest een vrouw redden die hij niet kende maar waarvan hij wel heel snel hield. Hij was duidelijk op zoek naar zijn eigen identiteit. Beide hoofdrolspelers uitten hun gemoedstoestand door het maken van spastische bewegingen. Elsa gedroeg zich als iemand met een Bordeliner stoornis. De figuur Lohengrin toont dat hij veel meer een bovennatuurlijke graalridder is dan een verliefde man. Hij is een ridder waar Elsa niet veel van af weet maar zij droomt wel van hem dat hij haar redder zal zijn. Dat gebeurt ook tijdens een Godsgericht maar hij houdt distantie van zijn geliefde die zijn naam niet mag weten. Hij getuigt pas een mens van vlees en bloed te zijn wanneer hij haar gepassioneerd omarmt. Elsa kan het niet laten naar zijn naam te vragen wat tot het einde van de relatie leidt. Wanneer Lohengrin na de onthulling van zijn afkomst Elsa heeft verlaten heeft hij als mens een nederlaag geleden maar als graalridder gehoorzaamd aan zijn opdracht een redder te zijn. In deze uitvoering was de rol van Ortrud weggelegd voor de Duitse Evelyn Herlitzius. Wat een stem, wat een volume, wat een expressie!! Zij vertegenwoordigde met haar echtgenoot Telramund, vertolkt door de uitstekende bariton Tomas Tomasson, het kwaad door het geluk van het paar Lohengrin-Elsa te verstoren. Ortrud leeft duidelijk niet voor de liefde. Ze droomt van het verleden en houdt van verdwenen rassen en macht. Ze is trots op haar afkomst en haar genoegdoening vindt zij in het vernietigen van anderen. Herlitzius beeldt het voortreffelijk uit. De première van Lohengrin was in augustus 1850 in Weimar onder leiding van Frans Liszt die vrij nauwkeurig door Wagner was geïnstrueerd. Terwijl het doek in het theater van Weimar opging zat Richard met zijn echtgenote in de herberg ‘Zum Schwan’ in Luzern. Hij kon niet bij de première aanwezig zijn omdat hij werd gezocht door de Duitse politie. Pas in 1861 zag hij zijn werk en hoorde zijn eigen schitterende melodieën. Die bevatten koren in het eerste bedrijf die steeds aan de ‘oude Wagner’ doen denken. Pas in de 2e acte wanneer het paar Ortud en Telramund vijandig tegenover elkaar staan breekt de nieuwe Wagner door. Het is een scène waarmee het grote publiek soms moeite heeft omdat de schoonheid van de zang niet langer alleen nog voorop staat maar ook de uitdrukkingskracht van het drama. Het slot van de opera is superdramatisch. Elsa valt levenloos neer wanneer haar verloren gewaande broer Godfried verschijnt. Wie niet van Lohengrin houdt raad ik aan toch eens te luisteren naar de prachtige ouverture waarin de klank zorgt voor glans en schittering en verwijst naar de opera Parsifal. Ik zag weer een indrukwekkende voorstelling!

Read Full Post »

Reprise Das Rheingold 2012 vergelijkbaar met die van 1999?

 

 

Toen ik in oktober 2011 ‘Das Rheingold’ van de Metropolitan had gezien schreef ik in mijn commentaar: ‘Samenvattend kan ik niet anders dan constateren dat de uitvoering van ‘Das Rheingold’ teleurstellend was. Na het weer bekijken van de dvd opname van de Amsterdamse Ring uit 1999 verlang ik al weer naar de reprise in 2013.’

Op 29 november 2012 was het al zover. Het viel me tegen dat ik ook na het zien van ‘Das Rheingold’ van de Nederlandse Opera slechts gematigd enthousiast was. Een nadere analyse is op zijn plaats. Zeker, ook nu was ik getuige van een overweldigend decor en een even prachtig toneelbeeld en belichting als in 1999. Ik kon echter na afloop niet ontkomen aan de indruk dat mijn vocale geheugen mij vertelde dat ik in 1999 een meer vitale, spannende en frissere uitvoering kreeg voorgeschoteld dan tijdens deze reprise nu zoveel jaren later. Dat gevoel bleef in stand toen ik twee dagen later de dvd opname uit 1999 nog eens nauwkeurig beluisterde.

Ik kan de muziek van De Ring inmiddels wel dromen omdat ik sinds 1997 uitvoeringen zag in Stuttgart, Keulen, Berlijn en Edinburg en Weimar, maar steeds zijn mij speciaal bijgebleven de muzikale accenten die dirigent Hartmut Haenchen aanbracht in zijn interpretatie van de Ring in Amsterdam. Ik herontdekte ze echter niet. Wellicht kwam de jongste uitvoering daarom bij mij minder expressief, minder dramatisch en dynamisch over dan voorheen. Misschien stak het Residentieorkest in 1999 in een betere vorm dan het Nederlands Philharmonisch orkest dit keer. Speelde bij deze laatste voorstelling van de reeks vermoeidheid een rol? Mijn voorkeur ging ook uit naar een aantal protagonisten uit 1999 ten opzichte van die van 2012. Zo had de Duitse bariton Mayer een te dunne stem om een autoritaire Wotan neer te zetten. Zijn matige acteerprestatie versterkte dat. Hij kon mij de destijds ondergewaardeerde John Bröcheler niet doen vergeten. En al zong Wolfgang Ablinger-Sperrhacke prima de rol van Mime, hij was onvergelijkbaar met het Mimegenie: Graham Clark. Het verschil dat de ene uitvoering juist net wat aantrekkelijker maakt dan de andere werd ook zichtbaar en hoorbaar bij de rol van Loge gezongen door Stefan Margita. Deze tenor zong prachtig maar mijn voorkeur gaat uit naar Chris Merritt die zowel muzikaal als acterend in 1999 deze rol tot een onvergetelijke maakte. Ik besef goed dat mijn oordeel subjectief is en dat het menselijke geheugen eigenlijk tekort schiet om nog goed vast te kunnen stellen of onopzettelijke vervalsing van het oordeel door de factor tijd in het geding is. Maar de reprise bevatte ook enkele uistekende vertolkingen. Bijvoorbeeld die van de Belgische Werner van Mechelen als Alberich en de Duitse mezzosopraan Doris Stoffel als Fricka.

U begrijpt dat ik uitzie naar Die Walküre in het Muziektheater zal worden uitgevoerd in April/mei 2013. De vraag is of ik dan wel voldoende afstand kan nemen van een uitvoering die ik jaren geleden een paar maal zag.

Voor wie het nog niet wist: Das Rheingold maakt deel uit van Wagners meesterwerk Der Ring des Nibelungen. Das Rheingold is een eerste inleiding op de trilogie die Die Walküre, Siegfried en Götterdämmerung omvat. De kern in Das Rheingold is dat de oppergod Wotan zijn schoonzus Freia als onderpand heeft gegeven aan de reuzen Fasolt en Faffner als betaling voor de bouw van zijn burcht Walhalla. Freia kan alleen naar huis terugkeren in ruil voor al het goud van de verderfelijke Nibelung Alberich. Goud dat hij heeft verkregen door diefstal. Het afzweren van de liefde stelt hem in staat een ring te laten smeden die hem almacht oplevert. De legende van deze ring, ook de basis voor J.R.R. Tolkien’s The Lord of the Rings, is de rode draad in Wagners volledige Der Ring des Nibelungen. Gaat dat zien.

Read Full Post »