Zondag 29 maart, 12.00 uur vertrek per bus naar Düsseldorf met Operaclub Nederland. We gaan de opera Werther zien van Jules Massenet (1842-1912). Het regent voortdurend. De dag lijkt somber en past bij het trieste verhaal van de Franse componist die maar liefst 27 opera’ s op zijn palmares heeft staan. Het werk naar aanleiding van de Goethes novelle ‘Die Leiden des jungen Werther’ had na de première in 1892 nogal wat gevolgen, want veel jonge mensen in Duitsland meenden in navolging van Werther ook hun leven te moeten beëindigen. Het ergste wat een mens kan overkomen is volgens velen een onbeantwoorde gepassioneerde liefde. Dat overkwam Werther. En hem kennelijk niet alleen.
Onmogelijke liefde
Massenet was een componist met groot gevoel voor theater, hij wist zijn personages buitengewoon goed te karakteriseren. Massenet slaagde hij erin om zeer elegante melodieën te combineren met harmonische vondsten en daardoor grote emoties op te roepen. De viool en de cello zijn twee instrumenten die sterk bijdragen aan die emotie in Werther. Deze lyrische opera kent veel emotionele uitbarstingen voornamelijk veroorzaakt door het onvermogen van het liefdespaar om hun gevoelens voor elkaar te uiten en gestalte te geven in een vaste verhouding. De belofte die Charlotte aan haar moeder deed om na haar dood te trouwen met Albert staat een relatie met Werther in de weg. Wanneer na enkele maanden al blijkt dat het huwelijk tussen Charlotte en Albert mislukt en de gevoelens van Charlotte en vooral die van Werther voor elkaar toenemen, lijkt een rampzalige afloop onvermijdelijk. Charlotte geeft zo nu en dan wel een signaal af dat ze van Werther houdt maar ziet het als een zware zonde om haar belofte te verbreken en beheerst zich iedere keer op het moment dat ze zich in de armen van Werther wil werpen. Kennelijk had ze steeds voor ogen dat dergelijk norm doorbrekend gedrag door een getrouwde vrouw in de 18e eeuw tot maatschappelijke verstoting leidde. Pas als Werther zich dodelijk verwondt met een pistoolschot en Charlotte te laat komt om deze zelfmoord te verhinderen, geeft ze zich gewonnen en verklaart ze de stervende Werther zonder enig voorbehoud haar liefde.
Een jaar geleden zag ik de uitvoering van Werther van de Metropolitan Opera met in de hoofdrollen Jonas Kaufman en Sophie Koch. Ik vermoedde na afloop dat ik nooit meer zo zou genieten van deze opera als toen. Nu een jaar later in het operahuis van Düsseldorf heb ik geen moment meer aan dat tweetal van de Met gedacht. Dat betekent niet dat de solisten van de ‘Rheinoper’ beter zongen dan het beroemde tweetal maar wel dat ik enorm heb genoten van deze uitvoering. Die was zonder meer uitstekend. De inrichting op het podium was eenvoudig. De kleuren groen en rood waren prominent aanwezig en bomen en enkele tafeltjes en twee fauteuils zorgden beurtelings voor de juiste entourage. De Düsseldorfer Symphoniker onder leiding van Christoph Altstaedt zette een stevige ‘Duitse’ Werther neer. Er was veel heftige dramatiek, vooral na de pauze toen de opgebouwde spanning van de eerste acte tot explosie kwam. Altstaedt had op de meest emotionele momenten ook genoeg gevoel voor subtiliteit en gaf de solisten alle gelegenheid om hun rol uitbundig in te vullen. De Russische lyrische tenor Andrej Dunaev zette een geloofwaardige Werther neer die de lastige maar populaire aria ‘Pourqui me réveiller’ tot een goed einde bracht. De 27 jarige Duitse mezzo sopraan Sarah Ferede zong en acteerde fantastisch. Haar wanhoop, verdriet en ellende was net zo intens als die van Werther. Ontroerend!
Bijzonder was de wijze waarop de twee protagonisten, nadat Werther zich dodelijk met een vuurwapen verwondde, tijdens de laatste minuten met elkaar communiceerden. Dit keer zocht Charlotte Werther niet op in zijn woning maar hadden beiden telefonisch contact, symboliserend dat ondanks de kus die ze elkaar midden in deze scène gaven, een werkelijk blijvend contact niet tot de mogelijkheden behoorde. Een goede vondst van regisseur Joan Anton Rechi. Deze regisseur bevroor soms een scène zodat Werther als het ware commentaar kon geven of de tijd kreeg om zijn gedachten te vertolken. De rol van de saaie Albert werd goed ingevuld door de bariton Laimonas Pautienius. Dat gold ook voor de levendige optimistische Sophie, sprankelend vertolkt door de Spaanse sopraan Elena Sancho-Pereg. De overige rollen werden goed ingevuld. Het ‘Kinderkoor Am Rhein’ deed wat van hen werd verwacht: Aan het begin en in de finale een kerstliedje laten horen waarin het aanstaande kerstfeest werd aangekondigd.
Beslist geen reden om met Kerstmis, zoals door sommigen wordt gesuggereerd, deze opera te gaan zien. Zeker niet als men al depressief is. De terugweg naar Tilburg was al even somber. Ondanks zware onophoudelijke regenbuien en storm kwamen we veilig thuis. Maar genoten hadden we. Werther is een schitterend werk!