Ernani is de vijfde opera (1844) die Giuseppe Verdi (1813-1901) componeerde. Dit romantische werk staat tegenwoordig niet zo veel in de belangstelling maar omdat ik me de komende tijd toch wat meer wil bezighouden met de vroege werken van Verdi leek het me een uitgelezen mogelijkheid om met Stichting Operaclub Nederland, met een volle bus liefhebbers, naar Luik af te reizen om in Opera Royal dit werk te zien.
Meestal bereid ik me enkele dagen voor een uitvoering voor door een cd of dvd te beluisteren. Dat had ik nu ook gedaan en gekozen voor een klassieke dvd opname uit 1983 van de Metropolitan Opera van New York onder leiding van James Levine. De cast bestond uit: Luciano Pavarotti, Leona Mitchell, Sherril Miles en Ruggero Raimondi. De uitvoering was spannend en stond muzikaal op een zeer hoog peil. De cast was om van te watertanden. Mooier kon het niet. Mijn verwachtingen op weg naar Luik waren dan ook hoog gespannen. Ik kon eenmaal daar echter een gevoel van teleurstelling niet onderdrukken omdat de Luikse Ernani kwalitatief nogal wat achter bleef bij die van de Met. Het risico van een teleurstelling door een dergelijke vergelijking is er altijd. Achteraf lijkt het me beter een voorbereiding eerder te starten zodat je wat minder vooringenomen en beïnvloed een operahuis binnenstapt.
Drie mannen
Bij de eerste passages van Ernani bekroop me al een onaangenaam gevoel. Het tempo dat dirigent Paolo Arrivabeni er op nahield leek me te hoog waardoor de orkestmuziek rommelig bij me overkwam en er te weinig spanning werd gecreëerd. De rol van de Don Ruy Gomez de Silva werd ingevuld door de 39 jarige Bulgaarse bas Orlin Anastasov. Pech, dat hij niet bij stem was door een stevige verkoudheid. Bij gebrek aan een vervanger deed hij zijn best, maar echt goed ging het niet. Wel goed voor de dag kwam de bariton Lionel Lhote als Koning Don Carlo. Zijn warme stem en genuanceerde zang bezorgden hem een ‘bravo’ na zijn grote aria in de derde acte. De Argentijnse tenor Gustavo Porta nam de titelrol Ernani voor zijn rekening. Aanvankelijk kon ik voor zijn optreden niet warm lopen en was hij niet de romantische minnaar die ik in de Met (Pavarotti) wel had gehoord. In de finale revancheerde hij zich, toen hij met hart en ziel van zijn gevoelens voor Elvira liet blijken, maar niet ontkwam aan de aan De Silva beloofde zelfmoord. De Cubaans-Amerikaanse Elaine Alvarez zong haar dramatische rol zonder risico te nemen. Ze was vooral in de trio’s goed op dreef en oogstte terecht applaus na haar haar aria ‘Ernani involami.’ In feite was zij het middelpunt van dit werk. Maar liefst drie mannen vochten om haar gunsten. In tegenstelling tot haar aanbidders is zij geen historisch figuur. Ze is een bedenksel van de schrijver Victor Hugo die het toneelstuk Hernani schreef waarop later Francesco Maria Piave het libretto voor Verdi’ creëerde. Het schrijverspaar Verdi-Piave voegde dit personage aan het libretto toe in de jaren veertig van de 19e eeuw, want een prima donna mocht niet ontbreken in een opera waarin de hoofdrolspelers zich gedurende het gehele werk in een permanente roes van opwinding en hartstocht bevinden. De Verdi liefhebbers komen in deze opera ruimschoots aan hun trekken. Er zijn talloze aria’s gevolgd door een cabaletta, grote ensembles en koren. Het zijn de kenmerken van de vroege opera’s van Verdi waardoor hij een vast publiek aan zich bindt.
De tekst van Ernani geeft vooral de grenzeloze wraakgevoelens weer van de mannelijke protagonisten totdat Elvira het in de voorlaatste acte lukt om Don Carlos, nadat hij tot keizer van Spanje is gekroond, over te halen de samenzweerders, die hem aanvankelijk wilden doden, genade te schenken.
Nog een bijzondere scene: Ernani komt vermomd als pelgrim van De Silva het kasteel binnen en ontwaart Elvira als toekomstige bruid van De Silva. Hij ontdoet zich onmiddellijk van zijn vermomming. Je verwacht dat De Silva hem meteen neersabelt maar dat gebeurt niet. Laatstgenoemde beschouwt hem als zijn gast en beschermt hem tegen de komst van koning Carlos. De gastvrijheid is De Silva heilig ook al kan het hem de kop kosten. Carlos houdt niet van halve maatregelen en neemt Elvira mee. En zo is de bruid van De Silva verdwenen. De Silva en Ernani, op wie Elvira echt verliefd is, sluiten een verbond. Samenzweerders zullen Carlos ombrengen. Ook nu weer een verrassing: de samenzweerders blijven evenals de keizer in leven en de held Ernani voltrekt zijn aan De Silva beloofde zelfmoord. Lezer wees gerust. Elvira laat daarop het leven en komt niet in handen van Ernani’s rivaal De Silva. Hoe kun je het verzinnen?
De regie was in handen van Jean Louis Grinda. Hij zette een klassiek uitgevoerde Ernani neer met decors en kostuums die doen denken aan lang vervlogen tijden. De kleurrijke kostuums van Teresa Acone en de verdubbeling van de personages door weerspiegeling van de scenes aan het plafond zorgden, mede door de belichting van Laurent Castaingt, voor een apart effect dat door de meeste toeschouwers zeer werd gewaardeerd.