Veel symboliek in Turandot bij Oper am Rhein

Lynda Watson als Turandot

Voor wie het nog niet weet: Lynda Watson is een Wagner-zangeres uit Californië. Na haar opleiding in Boston vertrok ze om in de operahuizen in Duitsland haar weg te vinden naar een wereldpodium. Begonnen als mezzo-sopraan veranderde ze van stemvak en zong  daarna nog voornamelijk alleen dramatische sopraanpartijen. Nu zoveel jaren later is Watson terug in Duisburg om daar als Turandot te debuteren. De laatste keer dat ik haar zag, was als Brünnhilde in de Audi Ring in Amsterdam in 2004. Ik was benieuwd hoe zij de vocaal zware rol van Turandot over het voetlicht zou brengen. Om maar met de deur in huis te vallen: Ze deed het prima. De 60-jarige diva stond zondag net als destijds in de Ring als een charismatische autoriteit op het podium de rol van de kille frigide protagonist te vertolken. Vooral in de  ‘ Alfano finale ‘ maakte ze met haar brede middenregister grote indruk.

Decibellen

Net als alle andere zangers moest ze wel alle zeilen bijzetten omdat de Duisburger Philharmoniker onder leiding van dirigent Wen-Pin Chien een te hoog aantal decibellen de zaal inslingerde. Dat ging ten koste van de zang van de solisten en het enorme koor. Er was te veel ‘ forte’ en het ontbrak het orkest aan nuancering waardoor de orkestpartij soms ook grof overkwam met alle gevolgen van dien. De  in Belgrado geboren heldentenor Zoran Todorovich als Calaf kon met zijn brede borststem wel de overweldigende orkestklank te baas, maar zijn aria ‘ Nessun dorma’ kon hij door de volumineuze orkestklank toch te weinig gevoel meegeven.

Uitstekend koor in Duisburg

Puccini (1858-1924) vond dat hij in de sprookjesopera van Gozzi ook nog een tweede vrouwelijke hoofdrolspeelster moest inzetten als tegenwicht voor de dramatische sopraan. Hij caste een mezzo-sopraan die hij twee aria’s liet zingen in een stijl die past bij La Bohème. Nog nooit maakte ik mee dat voor deze aria’s het applaus achterwege bleef. Ook nu niet, want de Roemeense Brigitta Kele was een gevoelig, zingende, lyrische mezzo-sopraan die de rol van Liu uitstekend vertolkte . De ministers Ping, Pang en Pong, die voor satire en commedia dell artige situaties verantwoordelijk zijn, bleken een hecht zangtrio maar kwamen in muzikaal opzicht net iets te weinig uitdagend en plagerig voor de dag. De overige zangrollen werden goed ingevuld. Een enkele keer zaten koor en orkest niet op dezelfde muzikale golflengte, maar er was veel respect voor het koor, inclusief het kinderkoor. Ze konden na afloop rekenen op een stevig aandeel in het applaus. De fysieke omvang van het koor en de beperkte ruimte van het podium verhinderden een actieve acteerprestatie. De opera werd daardoor, net als bij andere uitvoeringen van Turandot, als statisch ervaren. Er was wel beweging maar op een heel ander niveau. Er werd veel gebruik gemaakt van omlaag komende schermen waarop vormeloze figuren werden geprojecteerd die veranderden in Chinese schrifttekens die mede als antwoord dienden op de raadsels van Turandot. Bovendien maakte de regisseur Huan-Hsiung gebruik van videobeelden waardoor hij op de meest emotionele momenten de wolken en de gebouwen van een grote stad voorzag van bewegende kleuren of voorwerpen. Hierdoor, maar ook door de mooie kleurrijke aankleding van de protagonisten werd deze uitvoering een ware decoratieve kostuumproductie. U begrijpt er was ruimte voor heel veel symboliek waarvan ik lang niet alle details begreep.

Co-productie

De uitvoering van deze Turandot was een co-productie met het National Koahsiung Arts Center van Taiwan, dat in 2017 zal worden geopend met deze uitvoering van Turandot.
De opening van het werk was dit keer zeer verrassend. De toeschouwers zagen videobeelden verwijzend naar de Paraplurevolutie van eind 2014 in Hong Kong. Regisseur Huan-Hsiung probeerde van Turandot een verhaal te maken van China als een heersende wereldmacht en reproduceerde beelden van trauma’s van een bedenkelijke tijd uit het verleden.

Bovendien koos hij er voor om de gehele opera te tonen door de ogen van een meisje (de danseres Yi-An-Chien). Zij was gestoken in een hagelwit jurkje en beleefde in een droomtoestand de dramatische gebeurtenissen als een nachtmerrie. Via haar dansante bewegingen gaf ze uiting aan haar emoties.

Wraak

Turandot is een prachtige doorgecomponeerde en harmonisch rijke compositie die na het overlijden van de componist in 1924 in première ging.  De opera vertelt over een ijzig, kille prinses die zich voornam nooit haar hand te schenken aan een man omdat zij wraak wilde nemen voor een stammoeder die ooit duizenden jaren geleden door een vijandelijk leger werd ontvoerd, verkracht en tenslotte vermoord.  Iedere huwelijkskandidaat die haar drie raadsels niet kan oplossen wordt door de beul onthoofd. Wanneer uiteindelijk de onbekende Calaf de oplossing weet, weigert zij aanvankelijk toch om hem te huwen maar met ‘ eind goed al goed ‘eindigen veel sprookjes. Ook nu: De liefde en een kus overwinnen. De componist Alfani moest er wel aan te pas komen om de onvoltooide opera van Puccini tot een goed einde te brengen. Het bezoek aan ‘Oper am Rhein’ was een uitstekende muzikale afsluiting van 2015 met dank aan Operaclub Nederland die zoals zo dikwijls voor een vlekkeloos verlopen operareis zorgde.