Grote passie bij Roméo et Juliette van Gounod in Pathébioscoop

 Zondag 29 januari was ik bij de vertoning van de super romantische opera van Roméo et Juliette in de Pathébioscoop. Het is de negende opera van een reeks van twaalf van de componist Charles Gounod (1818-1893). Gounod, liefhebber van de Italiaanse kerkmuziek muziek van Palestrina, componeerde niet alleen opera’s maar eveneens religieuze muziek waaronder zestien missen. Tijdens het openingskoor van Roméo et Juliette was dat hoorbaar toen de zangers een als het ware plaatsvervangende ouverture zongen over wat zich tijdens de opera zou afspelen. Grote passies lagen op dat moment nog in het verschiet. De vonken zouden er vanaf spatten!

Passies
De twee hoofdrolspelers de Italiaanse 40 jarige tenor Vittorio Grigolo met zijn filmsterrenlook en de 45 jarige Duitse stersopraan Diana Damrau, waren na afloop zo overtuigd van hun succes dat aan hun buigingen een gepassioneerde omhelzing vooraf ging die leek op de voortzetting van de opera. Het publiek bevestigde hun succes met een ovationeel applaus.

Behalve de première in Parijs in 1867, is Roméo et Juliette door de tijd heen een groot succes geweest in navolging van Gounod’s opera’s Faust in 1859 en Mireille in 1864.

Roméo en Juliette is een bijzonder interessante opera omdat twee wezenlijke elementen van dit werk elkaar doorkruisen. Ten eerste, de vijandige sfeer door de bestaande vete tussen de familie Montecchi en de familie Capuletti en ten tweede, de onstuimige, gepassioneerde liefde tussen Roméo Montecchi en Juliette Capuletti. Verzoening tussen de families in Verona blijkt onmogelijk. Uit het libretto van Jules Barbier en Michel Carré Barbier, vervaardigd naar aanleiding van het gelijknamige toneelstuk van William Shakespeare, blijkt niet wat de oorzaak van de wederzijdse haat is die tot een ware tragedie leidt. Roméo en Juliette kiezen in een onbewaakt moment voor elkaar. Onvoorwaardelijk, dwars tegen de bestaande en volgens vaste patronen verlopende familietradities in. Ze trouwen in het geheim met de hulp van Frère Laurent, fraai vertolkt door Mikhail Petrenko, terwijl Juliettes’s hand door vader Capuletti voordien al is beloofd aan Graaf Paris. Het gevolg is dat de liefde van de twee geliefden geen enkele kans krijgt. Zij verliezen het gevecht met de families. Roméo en Juliette zullen hun onvoorwaardelijke liefde voor elkaar met zelfmoord bekopen.

Ontroering

In 2014 zag ik al een productie van de Met die in 2007 in première ging met Roberto Alagna en Anna Netrebko. En ook een uitvoering met de toen nog in topvorm verkerende Rolando Villazon en de zeer jonge Japanse sopraan Nino Maichadze was me niet ontgaan. Het waren uitvoeringen die me beide ontroerden. Die ontroering miste ik afgelopen zondag. Ik moest heel lang nadenken wat daarvan de oorzaak was. Aan de orkestratie van dit door en door Franse werk lag het niet. Het orkest van de Met onder leiding van dirigent Gianandrea Noseda speelde zoals meestal voortreffelijk. Ook deze nieuwe productie van Bartlett Sher gaf geen aanleiding om me unhappy te voelen. Van enige vorm van modernisme was geen sprake. Ik had zelfs het gevoel dat de monumentale decors van Michael Yeargang pasten in het beeld dat ik heb van gebouwen uit de 18^e eeuw. De kleding was kleurrijk en de toneelbeelden zagen er goed uit.

Wat ik dan miste? Laat ik vooropstellen dat ik erg enthousiast was over het optreden van Vittorio Grigolo. Hij heeft een prachtige stem geschikt voor lyrische scènes, maar ook wanneer hij zijn stembanden moet inzetten om krachtig over te komen ondervindt hij geen enkel probleem. Fysiek is hij sterk, beweegt soepel over het podium en is zelfs in staat om in een pilaar te klauteren om al zingend de op een balkon staande Juliette even te kunnen aanraken en om vervolgens met een flinke sprong heelhuids op de vloer te belanden. Hij is het type man dat voor menig vrouw begerenswaardig is. Niets dan lof voor deze uitstekende acteur die ik een wat jonger ogende vrouw had toegewenst. Op Diana Damrau’s zang was niets aan te merken. Alle glissando momenten, thrillers en coloraturen lukten feilloos en ze zette zich tomeloos in om er een goede acteerprestatie aan te koppelen. Maar toch…..Ik mistte de onbekommerde spontaniteit van Netrebko en de jeugdige uitstraling van Nino Maichadze. Juliette is een jong meisje van veertien, een echte puber dat hopeloos verliefd is. Damrau beschikte absoluut over de passie, de gebaren, de bewegingen en gezichtsuitdrukkingen die bij deze rol passen maar ze oogde niet als zo’n wezentje dat voor het eerst de kriebels in haar buik voelde. Dat kwam vooral aan het licht wanneer de camera het paar inzoomde tijdens de vier prachtige liefdesduetten. Ik kreeg steeds het gevoel dat Roméo een heel stuk jonger was dan Juliette. Die duetten zongen ze unosono. Prachtig, maar ik werd geen moment ontroerd.

Schijndood
Dat werd ik wel toen Damrau echt het beste uit zichzelf haalde. Tijdens de scène waarin Juliette een gifdrankje kreeg aangereikt door de priester Frère Laurent om te voorkomen dat ze tegen haar wil moest huwen met graaf Paris, liet de zangeres zien te beschikken over groot acteertalent. Tijdens de eenzaamheid van dat moment voltrekt zich haar lot en aanvaardt ze de verschrikking van de schijndood. Ze handelt even aarzelend, maar onmiddellijk daarna vastberaden en sluw. Vol overgave slokt ze het gifdrankje naar binnen. Ze zong en acteerde de daarbij horende aria fenomenaal en kreeg daarvoor een langdurig en welverdiend applaus.

Er waren veel hoogtepunten zoals het lange melodieuze liefdesduet, een specialiteit van Gounod, van het over de oren verliefde stel tijdens hun geheime liefdesnacht.

Om beurt denken de jonge echtgenoten daarbij steeds de leeuwerik te horen die de dageraad aankondigt, het ogenblik dat ze afscheid moeten nemen om niet betrapt te worden. In het zorgvuldig opgebouwde liefdesduet vinden Roméo en Juliette elkaar fysiek en muzikaal. De bijrollen werden bevredigend gezongen. Vooral  Elliot  Madore als Mercutio verdient een extra pluim evenals zoals hiervoor al gemeld Mikhail Petrenko.

Opmerkelijk waren de goed ingestudeerde vechtpartijen tussen de  knokploegen van de twee rivaliserende families. Er vielen wel tenminste twee doden. Ik beleefde een middag met mooie muziek, een hoop liefdes-ellende en een paar knokpartijen. Een mooie middag met als bijkomstige bijzonderheid dat ik even de heer Trump kon vergeten!

Advertentie

Read Full Post »

Opera Nina weinig inspirerend

 Op donderdag 19 januari  jl. zag ik in het wijkgebouw MFA De Symfonie  in Tilburg op een groot filmdoek de dvd opname  van de opera Nina (1789) van de Italiaanse componist Giovanni Paisiello (1741-1786).

Het was lang geleden dat ik naar Tilburg Noord ging. Een goede reden om opnieuw te ervaren dat er een trouw publiek is van mensen die elkaar kennen en die vooral geïnteresseerd zijn in het overwegend Italiaanse repertoire dat elke vierde donderdag van de maand op het programma staat.

Trauma
De opera Nina was een voor mij totaal onbekend werk. Omdat  het werk in het bekende operahuis  van Zürich was opgenomen en twee aansprekende solisten de hoofdrol speelden was mijn nieuwsgierigheid gewekt. Zeventig operaliefhebbers  deelden deze nieuwsgierigheid. Zeker, de muziek was heel toegankelijk maar Paisiello’s werk zal ik nooit tot mijn favoriete opera’s rekenen. Het plot spreekt mij niet aan. Het is een flutverhaaltje. Om kort te zijn: Nina, de dochter van een graaf heeft haar verstand verloren omdat haar vader haar hand schonk aan een rijke man terwijl zij hevig verliefd was op een zekere Lindoro, die tijdens een gevecht met een rivaal zwaar gewond raakt. Lindoro, badend in het bloed, was het beeld dat op Nina’s netvlies gegrift stond, met als resultaat een blijvend trauma. Nina verbeeldt zich dat haar vriend op reis is maar wel terug zal komen. Elke avond gaat ze naar een bos om hem daar op te wachten. De verhouding met haar vader is ook niet wat het moet zijn. Tijdens de spaarzame ontmoetingen kent ze hem niet eens meer. Ook Lindoro’s naam is ze vergeten. In het tweede bedrijf verschijnt  haar minnaar  maar wordt door Nina niet herkend. Vrienden en omstanders doen talloze pogingen om herinneringen bij de psychisch verwarde vrouw  tot leven te brengen maar het is tevergeefs. In de finale van de opera valt ze na een hallucinatie dood neer.

Twee operasterren
De rol van Nina werd vertolkt door de mezzosopraan Cecilia Bartoli.  Mijn belangstelling voor deze diva is de laatste jaren aardig getemperd omdat ik de honderden colloraturen en trillers die ze produceert tijdens de aria’s uit haar repertoire niet meer wilde horen. Ik moet onmiddellijk toegeven dat ze ditmaal haar versieringen beperkt hield en trachtte een geloofwaardige vrouw neer te zetten die lijdt aan wanen. Fysiek deed ze dat zo fantastisch waarbij ze nog net aan overacting ontsnapte. Muzikaal was ze in topvorm. Hoge en lage tonen allemaal even zuiver.

 De grootste verrassing was voor mij dat de rol van Lindoro die werd gezongen door de inmiddels beroemde Jonas Kaufmann. Deze Duitse tenor, die veel Wagner en Verdi zingt, zag ik nu in een onbekend werk in een opera waar je beslist geen furore mee maakt. Maar het verrassende was dat de opname al 15 jaar oud was en het publiek een jonge Kaufmann hoorde wiens stem een stuk minder donker getimbreerd was als tegenwoordig het geval is. Hij was uitstekend bij stem en klonk  fris en fruitig, heel geschikt voor belcantozang. De niet zo lastige  rol van Susanna, Nina’s gouvernante, werd gezongen door de goed klinkende sopraan Juliette Galstian. Het braaf zingende koor dat de bevolking van het platte land  vertegenwoordigde en het orkest van de opera van Zürich stonden onder leiding van Adam Fischer.

Het toneelbeeld was eenvoudig . Het bestond uit een grote ruimte met ramen en een trap in een landhuis dat aan de vader van Nina toebehoorde.

De gang naar Tilburg noord is me goed bevallen mede door de relaxte sfeer en de gezellige nazit. Het enige smetje was dat er bij de geluidsweergave sprake was van een akoestisch probleem waardoor de muziek te ruimtelijk overkwam. Ik kom zeker nog eens terug.

 

Read Full Post »

Nabucco trekt volle zalen in Pathé bioscopen

 

Koor zingt Slavenkoor

Wanneer je een bepaalde opera al tenminste tien keer in je leven gezien hebt,  ga je je afvragen wat je er toe brengt om bij de eerstvolgende gelegenheid weer naar dezelfde opera te gaan. Ook de productie van de opera Nabucco, geregisseerd door regisseur Elijah Moshinsky, had ik al twee maal gezien (2003 en 2013). Toch verlangde ik er weer naar om opnieuw het drama van het Joodse volk te herbeleven. Dus was ik zondag 15 januari weer, nu in de bioscoop van Pathé, bij Nabucco. Wederom een voorstelling van de Metropolitan Opera. Andere voorstellingen zag ik o.a. in Antwerpen, Essen en Tilburg. Ik had me al een tijdje geleden voorgenomen niet meer naar Nabucco te gaan. Ik ken het werk onderhand van de eerste tot de laatste noot uit mijn hoofd. Het leek genoeg zo. Maar weer kon ik het niet laten. Nabucco Verdi ’s derde opera (1813-1901) trekt me nog steeds als een magneet aan. Verdi (1813-1901) componeerde het drama dat in 1842 in première ging.

U weet als geen ander dat Nabucco vooral bekend staat als de opera waarin het slavenkoor een prominente rol speelt. Sommigen zeggen: Het slavenkoor is een synoniem voor Nabucco. Dat bleek ook in Tilburg. De zaal was bijna uitverkocht en iedereen had het over het slavenkoor. Het bleek de trekpleister om volle zalen in de Pathé bioscopen in Nederland te genereren. Nabucco is echter meer dan dat ene beroemde koor dat voor de Italianen destijds symbool stond om hun verlangen naar een eenheidsstaat tot uitdrukking te brengen. De melodie die Verdi voor de onderdrukte Hebreeërs schreef, werd door de Italianen tevens opgevat als een nationale hymne. Zij zongen het koorwerk op straat en bij andere gelegenheden. Gevoelens van opstandigheid, ingehouden woede en de wil tot overleven klinken er in door. Pas in 1860 lukte het van Italië één natie te maken. Ik maakte nog niet mee dat applaus ontbrak na het zingen van het slavenkoor. In de Met bisseerde men het zelfs. Overigens niet tot mijn genoegen, omdat de handeling daardoor wordt onderbroken. Dat is even hinderlijk als het applaus dat het publiek meent te moeten geven na iedere aria of samenzang.

Prachtige melodieën
Met het componeren van Nabucco kwam de componist terug op zijn aanvankelijke weigering om nog ooit een opera te componeren. Zijn eerste echtgenote en zijn twee kinderen waren gestorven en zijn tweede opera ‘Un Giorno di Regno’ (Een dag koning) was in 1839 geflopt. Toen hij het libretto van Nabucco onder ogen kreeg en de tekst las die hij later zou gaan gebruiken voor het slavenkoor, besloot hij toch Nabucco te componeren. Gelukkig maar want Nabucco is een spannende opera waarin de prachtige melodieën centraal staan en de toegankelijke koren een belangrijke functie hebben. Ik vind het meerdere keren zien van een en dezelfde opera aantrekkelijk omdat je steeds meer diepere lagen van het werk ervaart. Bovendien is het interessant om te zien en vooral te horen, hoe verschillend acteurs en regisseurs met eenzelfde werk omgaan. Het afgelopen weekend in de Met vertolkte Placido Domingo de rol van Nabucco en de uitstekend zingende sopraan Liudmyla Monastyrska die van Abigail, de dochter van Nabucco.  Het tweetal vulde elkaar goed aan. In Londen stonden zij een paar jaar geleden ook samen op de planken.

Schitterend vocaal gevecht|

Liudmyla Monastyrska en Placido Domingo

Domingo, die pas sinds een paar jaar baritonrollen zingt, was dit keer vocaal beter op dreef dan in Londen. Beide protagonisten acteerden op een hoog niveau. Van Domingo mag je dat verwachten want de inmiddels 75 jarige populaire sterzanger barst nog van de energie en blijkt ook conditioneel zijn mannetje nog te staan. Monatyrska uit de Oekraïne is al een aantal jaren een van de meest gevraagde sopranen in het zangerscircuit. Met Domingo vocht zij een schitterend vocaal gevecht uit om de macht in Babylon. Dat leek zij aanvankelijk ook te winnen. Nabucco had ten overstaan van zijn manschappen de goden van Babylon en de Hebreeërs belastert en van hen geëist dat men hem als God aanbad. Hij werd onmiddellijk daarvoor gestraft want een bliksemstraal velde hem en hij verloor even zijn bewustzijn en zijn kroon. Die prijkte enkele seconden later op het hoofd van zijn opstandige dochter Abigail die haar vader toeriep dat hij haar gevangene was. Domingo bleek juist in deze scène over voldoende vocale kracht en nuancering te beschikken om de toeschouwers een groot aantal ontroerende momenten te bezorgen. Dat was Verdi op zijn best.

Winnares Jamie Barton

Jamie Barton en Russell Thomas

De rol van de Joodse hogepriester werd door Dmitry Belosselsky wat zwakjes ingevuld. Voor zijn laagste tonen moest hij nogal wat moeite doen al kwam hij in de laatste scenes wel beter op dreef.  Een verrassing voor mij was het optreden van de mezzosopraan Jamie Baston. Voor het laatst zag ik haar  tijdens het befaamde concours ‘Singer of the world’ in mei 2013 in Cardiff. In de toen 30 jarige geschiedenis van het concours was zij de eerste vrouw die deze wedstrijd winnend afsloot. Ze was toen 30. Jamie Baston zong tijdens Nabucco de rol van Fenena. Daarmee kwam de destijds door velen gemaakte voorspelling uit, dat deze talentvolle zangeres spoedig hoofdrollen zou vervullen in het prestigieuze operahuis dat de Met is. Fenena komt in tegenstelling tot haar zus Abigail bescheiden over. Barton vulde die karaktertrek goed in met haar prachtige stem. Ook haar minnaar Ismael werd uitstekend vertolkt door de tenor Russell Thomas.

Het orkest van de Met speelde zoals gebruikelijk uitstekend. Op de bok zat de 73-jarige James Levine. Hij werd door het publiek, net als Placido Dominigo, luid bejubeld. Deze veteraan lijkt niet weg te branden al gaat het dirigeren hem fysiek steeds moeilijker af. Het publiek na afloop op het podium danken voor de ovaties was voor hem niet meer mogelijk. Zittend, vanuit de orkestbak, zwaaide hij het publiek enthousiast toe. Een afscheid lijkt nabij.

Dirigent James Levine

Mijn conclusie na afloop was dat ik vermoedelijk wel weer naar een volgende Nabucco zal gaan al vind ik dat latere opera’s van deze beroemde Italiaanse componist door interessantere orkestratie me meer boeien. Nabucco in de Met was vooral een muzikaal schouwspel waarin geen vleug te ontdekken was van enige vorm van modernisme. De meeste mensen vonden dat geen probleem. Ik dit keer ook niet! Ik ben wel benieuwd of ik Placido Domingo en James Levine nog aantref  bij een volgende Nabucco. Ik wacht het met spanning af.

Read Full Post »

Imponerende ‘Samson et Dalila’ in Marinski Theater

Samson laat de tempel instorten

Afgelopen zaterdagavond  7 januari zag ik op de televisiezender Mezzo de opera Samsom et Dalila van de Franse componist Camille Saint Saëns (1835-1921). De uitzending betrof een indrukwekkende opname van juni 2016 in het Marinski  theater in Sint Petersburg. De uitvoering stond onder leiding van de befaamde Russische dirigent Valery Gergiev en werd geregisseerd door Yannis Kokkos.

Saint Saëns werkte tenminste acht jaar aan deze opera, zijn tweede. In 1877 was het werk klaar. De première van deze opera had heel wat voeten in de aarde. Succes leek aanvankelijk niet voor hem weggelegd, want met hulp van Frans Liszt kon de première pas in 1877 in Weimar worden opgevoerd en dan nog wel in de Duitse taal. Pas in 1890 en 1892 konden de Fransen, respectievelijk in Rouen en in Parijs, het werk bewonderen. Vanzelfsprekend toen in de Franse taal.
Samson et Dalila, aanvankelijk bedoeld als oratorium, werd  op advies van librettoschrijver Ferdinand toch uitgevoerd als opera. Daar ben ik niet ongelukkig mee! Ik vind het een fantastisch werk dat zich goed leent voor een toneelpodium.

Interactie
De componist schreef gedurende zijn 86-jarige leven maar liefst 300 composities. Zijn eerste roem ontleende hij vooral aan het feit dat hij een begenadigd piano en orgelvirtuoos was, die op 11 jarige leeftijd in staat was de 32 sonates van Beethoven te spelen. Zijn faam dankte hij ook aan zijn symfonieën, talloze concerten voor piano, orgel en blaasinstrumenten. Met opera had hij niet zoveel op. Met uitzondering van Samson et Dalia zijn de 12 andere opera’s van de componist in vergetelheid geraakt.
Camille’s rijke ervaring met instrumentale muziek droeg een steentje bij om zijn Samson et Dalila rijk te orkestreren. De muziek past het drama als een handschoen. Het werk is doorgecomponeerd met goed in het gehoor liggende melodieën waarbij Saint Saens zijn symfonische capaciteiten stevig aansprak. De koorpartijen zijn prachtig. In de aanvangsfase denk je met subtiele Gregoriaanse muziek van doen te hebben maar later volgen de prachtige koorpartijen die herinneren  aan de muziek van Bach en Händel. De dramatische handeling komt fantastisch tot uiting in de sensuele aria’s van Dalila en de met flair te zingen partij van de weifelende Samson, die niet weet of hij aan zijn seksuele verlangens zal toegeven of trouw zal blijven aan de god van Israel.

Dubbele agenda
Het libretto van deze opera is ontleend aan het bijbelse verhaal dat u kunt terugvinden in het oude testament (boek Richtern 14-16). Anders dan wellicht vermoed, is de opera in eerste instantie toch geen religieus werk. De opera gaat vooral over de sterke interactie tussen het liefdespaar Samson en Dalila, hier vertolkt door de uitstekend zingende Amerikaanse  heldentenor Gregory Kunde en de krachtig, maar ook subtiel zingende Russische mezzosopraan Ekaterina Semenchuk. De opera heeft een spannend  verloop mede door de interventies van de Filistijnse hogepriester van de god Dragon, bekwaam neergezet door de Russische bas Roman Burdenko. De spanning in de relatie van Samson en Dalila wordt vooral veroorzaakt door de dubbele agenda die beiden hebben. Samson wil met zijn ‘bovennatuurlijke kracht’ zijn volk bevrijden van de onderdrukking van de Filistijnen maar hij wil ook de god van Israël trouw blijven. Er liggen echter gevaren op de loer.

Samson en Filistijnse vrouwen

Door zijn verliefdheid op de Filistijnse Dalila is hij een kwetsbaar personage geworden. Dalila’s erotisch gedrag kan immers de oorzaak worden van het ontfutselen van het geheim van zijn mysterieuze kracht. Tot driemaal toe weerstaat hij de avances van Dalila maar daarna gaat hij voor de bijl en komt dan door verraad in handen van zijn triomferende vijanden. Dalila is een patriottische vrouw. Ze wil Samsons ondergang en ze wil haar volk wreken, zonder daarvoor geld aan te nemen van de hogepriester. Samson moet voor Dalila een begerenswaardig personage zijn geweest, want hoe had zij anders de aria ‘Mon coeur s’ouvre à toi’ zo sensueel, begeleid door mysterieuze orkestmuziek, kunnen zingen terwijl zij zegt hem te haten?

Exotisme
Gregory Kunde en Ekaterina Semenchuk zingen en acteren beiden op hoog niveau. Maar zij niet alleen. Het krachtig spelende orkest van het Marinski Theater en de leden van het ballet zijn in topvorm en maken grote indruk in het laatste bedrijf tijdens een bacchanaal waarin de Filistijnen, met Dalila en de hogepriester voorop, de spot drijven met de vastgebonden, inmiddels blinde Samsom. De Filistijnen uiten uitzinnig hun vreugde met een geweldig kleurrijk ballet waarin ook de fascinatie voor het exotisme van de componist, door zijn veelvuldig bezoek aan Algerije, aan het licht komt. En Samsom? Hij verstoort hun feest door de enorme tempelzuilen van hun plaats te duwen en iedereen de dood in te jagen. Maar dat wist u natuurlijk al.

Slotapplaus voor Gregory Kunde

De decors zagen er sober uit. Uit welke tijd de kleding stamt is me een raadsel. Aan de personenregie werd veel aandacht besteed. De protagonisten kwamen meestal van zeer dichtbij in beeld zodat hun emoties goed zichtbaar waren maar de totaalbeelden lieten, met uitzondering van het grote ballet, in het laatste bedrijf wat te wensen over. Dat ballet zag er heel spectaculair uit zoals in de meeste uitvoeringen van deze opera. Het publiek was in ieder geval meer dan tevreden. Groot applaus.

Read Full Post »