Salomé luisteren en kijken: verschil in beleving

 Zaterdag 24 juni 2017
Hier en daar lees ik in de landelijke pers dat de opera Salomé uitgevoerd door de Nationale opera een succes is. Omstandigheden verhinderen dat ik er zelf heenga. Maar dan hoor ik dat NPO Radio 4 een uitvoering op 24 juni rechtstreeks uitzendt. Ik ben nieuwsgierig. Al vele jaren heb ik geen opera uitzending meer beluisterd via de radio. Ik besluit om dat nu wel te doen. Met een tekstboek in mijn handen zit ik om 20.00 uur voor de radio. Ik waan me weer terug in de tijd toen ik cd’s beluisterde met een libretto onder handbereik. Ik ervaar nu opnieuw de waarde van deze wijze van luisteren. De tekst dringt goed tot me door. De synopsis ken ik al jaren maar het op de voet volgen van de tekst geeft duidelijk een meerwaarde aan de beleving van de opera. Mis ik de beelden? Eigenlijk niet die avond. Ik creëer als het ware mijn eigen beelden waarbij vanzelfsprekend de beleving van deze opera in andere theaters een rol speelt. Al luisterend vallen me nieuwe muzikale klanken op die ik voorheen niet hoorde. Al snel was ik onder de indruk van de zangkunst van de Zweedse sopraan Malin Byström. Aanvankelijk lijkt me haar stem wat te licht voor deze rol. Vooral wanneer de dramatiek allengs toeneemt. Onwillekeurig vergelijk ik haar stem met die van de Zweedse sopraan Birgit Nilsson en de Amerikaanse sopraan Catherine Malfitano. Ik merk dat, hoewel Salomé toch niet zo heel dikwijls wordt opgevoerd, de opera mij sterk aantrekt en dat ik geen gelegenheid voorbij laat gaan om de intrigerende muziek van Richard Strauss aan te horen ondanks de soms scherpe dissonanten die passen bij enkele gruwelijke scènes in deze opera.

De rol van Jokanaan wordt vertolkt door de Duitser Ivgeny Nikitin. De opkomst van deze bariton gaat gepaard met sombere tonen van de blaasinstrumenten en een sensibele melodie die me meteen pakt. Echt onder de indruk van Nikitin was ik niet. Ik had de stem van de bariton Bryn Terfel in mijn hoofd. Vooral de toon die deze laatste aansloeg tegen Herodias, de stiefmoeder van Salomé. Die was niet mis!

Doris Stoffel als Herodias en Lance Ryan als Herodes

De tenor Lance Ryan als Herodes en de in ons land bekende Doris Soffel doen wat ze moeten doen. Goed zingen! En acteren? Acteren bestaat voor een belangrijke uit lichaamstaal en daarvan blijf ik uiteraard nu van verstoken. Ik moet het dus hebben van het stemgebruik, het kleuren van de stem, de toe te passen dynamiek e.d. Zeker bij Salomé en bij de 70 jarige Soffel hoor ik dat ze geloofwaardige personages neerzetten. Ik was vroeger bij het beluisteren van cd opnamen erop gepitst om de interpretaties van de personages te analyseren, geholpen door het muziekblad Luister, dat veel aandacht besteedde aan opera. Dat laatste is al lang verleden tijd. Aan het einde van de radio-uitzending werd aangekondigd dat de tv zender Mezzo op dinsdag 27 juni de opera live zou uitzenden. Ik nam me meteen voor om die avond voor de tv te zitten. Maar één ding was zeker: het orkest van het Koninklijk Concertgebouw had vanavond de show gestolen. Dat zal dinsdagavond niet anders zijn. Wat een fantastisch orkest stond er in de bak onder leiding van de nieuwbakken dirigent Daniele Gatti. (wordt vervolgd)

Dinsdag 27 juni 2015 20.00 uur.
Klokslag acht zit ik klaar voor mijn televisietoestel en Mezzo staat aan. De eerste beelden tonen een keurige huiskamer waarin een comfortabele zitbank en ander meubilair. Dan komen de eerste tonen van Richard Strauss uit de luidspeakers van mijn geluidsinstallatie.

Mocht dit wel?

Salomé vertoont zich in een fraaie lange jurk. Ze hoort spoedig de stem van de gevangen genomen Jokanaan en wil hem zien. Wanneer hij uit een kelder te voorschijn komt, blijkt dat ze niet alleen verliefd is op zijn stem maar op zijn hele lichaam. Ze wil hem aanraken wat de profeet haar verbiedt. Toch staan die twee even later in een korte omhelzing in strijd met het libretto en zien de toeschouwers de eerste miskleun van de regisseur. Of geloofde Ivo van Hove dat Jokanaan toch onder de indruk was van de schoonheid van de jonge Salomé? Wilde hij willens en wetens een nieuwe dimensie aan de opera toevoegen? Jokanaan: ‘ Terug dochter van Sodom! Raak mij niet aan! Ontwijd niet de tempel van de Heer, mijn God. ‘

Verlangen
In de daarop volgende scène vraagt Salomé tot zes keer toe aan Jokanaan of zij zijn mond mag kussen. Jokanaan: ‘ Ik wil jou niet zien. jij bent vervloekt, Salomé. Jij bent vervloekt! ‘ Over acteren gesproken: Malin Byström moge dan een lichte sopraan zijn, al meer dan eens is bewezen, o.a. door de Duitse Angela Denoke, dat een lichte dramatische sopraan de rol van Salomé goed kan zingen. Bovendien past Byström haar  gezichtsexpressie aan bij iedere frase die ze zingt. Ook tijdens  de heftige,   emotionele dialogen met Jokanaan blijft haar lichaamstaal adequaat. Die dialogen zijn spannend en dramatisch ondanks dat Nikitin mij niet geheel kan overtuigen door te weinig emotionele expressie. Dat kun je van Herodias (Doris Stoffel) niet zeggen die steeds tijdens de conflicten tussen haar man en Salomé de zijde kiest van haar stiefdochter. Zij is zich bovendien van haar waardigheid bewust en toont dat ook wanneer ze tegen haar echtgenoot zegt dat zij en haar dochter van koninklijke bloede zijn en hij slechts de zoon is van een kamelendrijver. Een van de hoogtepunten van de opera was ongetwijfeld de sluierdans. Niet alleen dankzij de sensuele vertolking van het orkest in de dans van Byström, en vanwege een op de achterwand van het podium vertoonde video-opname waarop ze danste met het deels ontblote lichaam van Jokanaan. De sopraan bracht alle aanwezigen door haar sensuele dans in een flow die hen aanspoorde om met de prinses mee te dansen. Een mooie scène  bedacht door Van Hove, die dat idee zeker niet aan de regieaanwijzingen van de componist ontleende.

 De kus
De slotscène was verrassend en moet eveneens als een regievondst van Van Hove worden beschouwd. Ik verwachtte zoals gebruikelijk, dat een soldaat het hoofd van Jokanaan op een zilveren schaal zou aanreiken, maar in plaats daarvan kwam een compleet bloederig lichaam van de profeet uit de onderaardse kelder. Uiteindelijk leidde dat tijdens een ‘ innige omhelzing ‘ tot de kus waarnaar Salomé zo intens verlangde. Deze afloop van de opera kon ik zaterdagavond, tijdens mijn luistersessie, niet vermoeden. De regie in mijn eigen hoofd bleek minder pervers dan die van Van Hove, al was het verschil niet zo groot dan ik eigenlijk wil toegeven. De vraag blijft bij mij overeind of de ‘Hovense afloop’ iets heeft toegevoegd aan het oorspronkelijke speelplan van Strauss en Oscar Wilde. Wie het weet mag het zeggen!

Tenslotte nog dit: mij is het beluisteren van de radio-uitzending van Salomé met een complementaire uitvoering op tv goed bevallen.

Advertentie

Read Full Post »

Geslaagde jubileumviering Operaclub Nederland

 Zondag 25 juni 2017
Twee bussen, afgeladen vol met leden van Operaclub Nederland, spoeden zich rond 11.00 uur in de richting van het Koninklijk Concertgebouw. Om half twee wordt het gezelschap verwacht in het prachtige, in de steigers staande, gebouw. Omdat we al minstens een half uur eerder dan gepland in Amsterdam arriveren, laat de chauffeur ons genieten van een gratis rondrit door de stad.

Maar eindelijk is het dan zover. We stappen de muziektempel van Amsterdam binnen. Voor sommigen is het de eerste keer van hun leven. Mooi dat het bestuur van de Operaclub haar 35 jarig jubileum daar met alle leden wil vieren. De zaal is goed gevuld. Op het programma staan werken van de componisten Verdi, Rimsky Korsakov, Mozart, Gounod, Haydn en de driebelcanto-specialisten, Rossini, Donizetti en Bellini. Het uit 40 musici bestaande orkest staat onder leiding van Pieter Jan Leusink. Een dirigent die opvalt omdat hij ook voor een persoonlijke show zorgt door zo nu en dan springend te dirigeren en zijn weidse gebaren daardoor extra kracht bijzet.

Twee solisten
 De ouverture en een koor uit Ernani van Verdi staan aan de basis van het operaconcert. Het is een mooie opening van het orkest en het uitstekende 13-koppig mannenkoor dat de bezoekers een mooie middag belooft. Het programma wordt voortgezet met het optreden van twee solisten. Allereerst de Russisch-Nederlandse, lichte coloratuur sopraan, Olga Zinovieva. Zij vergast ons op aria’ s uit la Forza del destino, L’ anima del filosofo, De bruid van de tsaar, die Zauberflöte en uit Norma. We moeten even wennen aan haar stem. Ze heeft een wat te kleine maar wel een beweeglijke stem, die bij de aria van de koningin van de nacht (Der hölle Rache) toch haar hoge noten krachtig genoeg kan zingen om de aria tot een goed einde te brengen. De andere solist is de Britse bariton  Andrew Slater. Hij weet door zijn optreden de zaal te imponeren. De aria’s ‘La vendetta’ uit Le nozze di Figaro, ‘Largo al factotum’ uit de Barbier van Sevilla en het beroemde lied van de Toreador uit Carmen brengt hij met veel bravoure.

 Het duet van Adina en Dulcamara uit de buffa opera ‘ L‘elisir d’amore’ door de twee solisten gaat er bij de Operaliefhebbers goed in. En natuurlijk ook het soldatenkoor uit Faust en de toegift het stotterduet uit die Zauberflöte. Het applaus na afloop onderstreepte het gevoel dat we van een zeer genoeglijke muzikale zondagmiddag hebben genoten.

Een feestelijk diner in het restaurant Rosarium was een gezellige en smakelijke afsluiting van een mooi jubileumfeest waarvoor hartelijk dank aan het initiatief nemende bestuur. Om 23.00 uur waren we weer in Tilburg. Op naar het volgende lustrum!

Read Full Post »

Werther in Goirle, ondanks treurnis, omarmd

Van links naar rechts: Werther, Albert en Charlotte

Dinsdag 13 juni zagen 60 operaliefhebbers in het Cultureel Centrum Jan van Besouw in Goirle  de opera Werther van Jules Massenet op een groot filmdoek.  De toeschouwers verlieten niet met een opgewekt gezicht de zaal. Dat was te begrijpen. Je neemt de heftige emoties waarmee Massenet en vooral de acteurs Jonas Kaufman en Sophie Koch je opzadelden mee naar huis. Maar spijt hadden de mensen, op een enkele uitzondering na niet. De voorstelling was van grote kwaliteit. Er werd uitstekend gemusiceerd door het orkest van de Opera National de Paris onder leiding van dirigent Michel Plasson en werd er voorbeeldig gezongen en geacteerd door de prachtige cast. Vanwaar die treurnis die deze opera uitademt? In essentie gaat deze opera over eenzaamheid en het kijken in de menselijke ziel van iemand die lijdt aan een onbeantwoorde liefde. Kan het erger? Jules Massenet (1842-1912) las ruim 100 jaar na het verschijnen van het tweede werk van Johan Wolfgang Goethe (1749-1832) diens briefroman ‘ Die Leiden des jungen Werthers.’ Een boek dat in 1774 veel emoties teweeg bracht en zelfs leidde tot een hype aan suïcide van jonge mensen, die zich herkenden in de problematiek. Goethe heeft zelf het leed ervaren. Zijn liefde voor Charlotte Buff was kennelijk onvoldoende om die om te zetten in een vaste relatie. Toen bovendien nog een kennis van de dichter zelfmoord pleegde, bood de koppeling van deze twee feiten voldoende stof voor het trieste verhaal van Werther. Jules Massenet die maar liefst 27 opera’ s op zijn palmares heeft staan zoals  Manon, Le Cid, Thais en Cendrillon had met Werther bij de première  in het Hoftheater in Wenen in 1892 groot succes.

Onmogelijke liefde
Massenet was een componist met groot gevoel voor theater, hij wist zijn personages buitengewoon goed te karakteriseren. Massenet slaagde erin om zeer elegante melodieën te combineren met sterke harmonische vondsten en daardoor grote emoties op te roepen. De rol van het orkest is zeer groot en doet vermoeden dat Massenet sterk is beïnvloed door Wagner en Tsjaikovski. Opvallend is de rol van de viool en de cello die sterk bijdragen aan de expressie van de tedere momenten in Werther. Dat deze lyrische  opera ook veel emotionele uitbarstingen kent wordt voornamelijk veroorzaakt door het onvermogen van het liefdespaar om hun gevoelens voor elkaar gestalte te geven in een vaste verhouding. De belofte die Charlotte aan haar moeder deed om na haar dood te trouwen met Albert staat een relatie met Werther in de weg. Wanneer na enkele maanden al blijkt dat het huwelijk tussen Charlotte en Albert mislukt en de gevoelens van Charlotte en vooral die van Werther voor elkaar toenemen, lijkt een rampzalige afloop onvermijdelijk. Charlotte geeft zo nu en dan wel een signaal af dat ze van Werther houdt maar ziet het als een zware zonde om haar belofte te verbreken en beheerst zich iedere keer op het moment dat ze zich in de armen van Werther wil werpen. Kennelijk had ze steeds voor ogen dat dergelijk normdoorbrekend gedrag door een getrouwde vrouw in de 18e eeuw tot maatschappelijke verstoting leidde. Pas als Werther zich dodelijk verwondt met een pistoolschot en Charlotte te laat komt om deze zelfmoord te verhinderen, geeft ze zich gewonnen en verklaart ze de stervende Werther zonder enig voorbehoud haar liefde.

Charlotte en Werther

De Duitse tenor Jonas Kaufmann veroverde met zijn baritonale kleuring de harten van het publiek. Ongeëvenaard is zijn vermogen om volume en klankkleur van zijn stem aan te passen aan de uiteenlopende emoties van het titelpersonage Werther. Zijn acteerprestatie sluit daar goed bij aan. De sopraan Sohie Koch ging mee in de emoties van Kaufmann en deed nauwelijks onder voor  haar tegenspeler. Toen zij na afloop het publiek dankte voor het applaus waren haar emoties nog duidelijk zichtbaar. Ze moet zich sterk hebben ingeleefd bij de vertolking van de gevoelens van Charlotte. De invulling  van de rol van de rationele Albert, de echtgenoot van Charlotte, was in handen van de uitstekende Franse bariton Ludovic Tézier. Albert is een totaal ander mens dan de overgevoelige natuurmens Werther. Er is wel een moment dat hij begrip toont voor de gevoelens die zijn rivaal heeft voor zijn wettige echtgenote, maar hij bevordert toch de dood van Werther door aan diens verzoek te voldoen en Werther zijn pistool ter beschikking te stellen door Charlotte de opdracht te geven het dodelijk wapen naar Werther brengen.  Zijn blik is koud, hij lijkt uitsluitend rationeel te handelen. Tézier weet het karakter van Albert goed neer te zetten. Anne Catherine Gillet speelde sprankelend en met verve de rol van de levendige, optimistische Sophie, de wat jongere zus van Charlotte. Zij ziet de neerslachtigheid van haar zus en probeert haar te troosten. Albert ziet in Sophie een mogelijke vrouw voor Werther waardoor de belangstelling  van deze man die zich niet kan neerleggen bij de normen van zijn tijd en niet bij machte is ze veranderen, wordt afgeleid van zijn echtgenote. Albert meent ten onrechte dat de liefdesgevoelens voor een geliefde inwisselbaar zijn voor een ander personage. Hij ziet niet in dat de liefde van Werther voor Charlotte onvoorwaardelijk is en dat de afgewezen gevoelens leiden tot woede en razernij.

Tijdens de finale van de opera zien we Werther zwaar gewond liggen in de armen van Charlotte die, overmand door verdriet, haar gevoelens voor Werther uit en hem een liefdevolle kus geeft voor hij definitief zijn ogen sluit. Zijn zelfmedelijden toont hij door te filosoferen waar hij begraven wil worden, wanneer hem op het bestaande kerkhof een plaatsje bij twee linden door de christelijke kerk, omwille van zijn zelfdoding, wordt geweigerd. Hij rekent er op dat een vrouw zijn graf zal bezoeken en daar een traan zal laten. Dramatischer kan het niet.

Het verdienstelijk zingende kinderkoor liet bij het begin en in de finale van het werk een kerstliedje horen waarin het aanstaande kerstfeest werd aangekondigd.

Beslist geen aanbeveling  om juist met Kerstmis, zoals door sommigen wordt gesuggereerd, deze treurige maar toch mooie opera te gaan zien. Zeker niet als men al depressief is.

 

Read Full Post »

Der Ring des Nibelungen, unieke ervaring in Wiesbaden

Evelyne Herlitzius, de absolute ster als Brünnhilde in de Ring

Maandag 30 mei 2017. Samen met twee vrienden en mijn echtgenote ben ik per auto op de terugweg naar Tilburg. De dagen daarvoor hebben wij 15 uur genoten van prachtige operamuziek van Richard Wagner. Wij beleefden zijn unieke Gesamtkunstwerk Der Ring des Nibelungen op 350 kilometer van huis in Wiesbaden. Voor mij en mijn vrouw was het sinds 1999 de twaalfde keer dat we het werk zagen. De ene uitvoering was spectaculairder dan de andere, maar nooit hebben we met spijt terug gekeken op een van de vierdaagse uitvoeringen. Elk operahuis was er vermoedelijk alles aan gelegen om het kwartet voorstellingen tot een succes te maken. Ze zetten daarmee hun stad op de culturele kaart van hun land of provincie. Deze Ring in Wiesbaden, geregisseerd door Uwe Eric Laufenberg, maakte deel uit van de jaarlijkse meifeesten. Veel buitenlanders signaleerde ik in het Hessische Spielhaus. De Engelse toeristen onder hen voelden zich niet zo heel gelukkig met de regie. Na de slotuitvoering van Götterdämmerung hoorde ik heel wat boegeroep. Opmerkingen als ” De muziek was mooi maar de regie zeker niet ” deden de rondte. Vermoedelijk verwachtte men fraaie, traditionele toneelbeelden. Iedereen, die zich inhoudelijk met de Ring bezig houdt, weet en begrijpt echter, dat de componist met zijn werk wilde tonen dat het najagen van roem, macht en eer in de meeste gevallen niet samengaat met de liefde. En bij de verbeelding van die gedachte passen maar zelden beelden die de entertainmentwaarde verhogen. Groot is het aantal momenten dat de protagonisten van de Ring kiezen voor macht en eer ten koste van de liefde.

Confrontatie macht-liefde
Denk bijvoorbeeld aan het moment dat de god Wotan zijn schoonzus Freia schaamteloos uitlevert aan de reuzen Faffner en Fasolt als loon voor de bouw van de burcht waartoe Wotan hen opdracht gaf.
Of aan de scène waarin Fricka, de godin van het huwelijk bij haar echtgenoot Wotan de dood afdwingt van zijn zoon Siegmund, vanwege diens incestueuze relatie met zijn zus Sieglinde. Wotan die het vreugdeloze, afgedwongen huwelijk tussen Sieglinde en haar wrede echtgenoot Hundung achterstelt ten opzichte van de liefdevolle incestueuze verhouding tussen broer en zus (Siegmund en Sieglinde) belandt als gevolg daarvan in een tumultueuze ruzie met zijn vrouw Fricka. Haar gaat het niet om de liefde, maar om de eer en de redding van het formele huwelijk. De verwijten over en weer spreken boekdelen over de liefdeloosheid van het huwelijk tussen Wotan en Fricka. Wotan legt het af tegen Fricka en moet zweren om tijdens een gevecht tussen Hundung en Siegmund, Hundung te steunen en daardoor Siegmund de dood in te jagen. Wotan is er kapot van maar kan de eis van Fricka niet weerstaan.

Walkürenrit

Zijn dochter Brünnhilde hoort haar gedeprimeerde vader aan, die van haar eist dat ook zij zich tegen zijn diepste wil keert, en niet Siegmund redt van wie Wotan houdt, maar de zijde kiest van Hundung. Het gevecht vindt plaats en Siegmund wordt gedood ondanks dat Brünnhilde uit medelijden en liefde voor het paar onverwacht toch kiest voor de zege van Siegmund. Maar deze liefde wordt bestraft omdat Wotans lievelingsdochter haar vader niet gehoorzaamt en kiest voor de liefde in plaats van het door Wotan gegeven bevel. De straf is niet mis. Al haar privileges die zij in het Walhalla geniet worden haar ontnomen en ontdaan van haar goddelijkheid wordt zij verbannen naar de top van een berg omgeven door een vuur waar een man, die dat vuur niet vreest en doorschrijdt, haar zal aantreffen. Voor het eerst zal zij de menselijke liefde ervaren wanneer zij door een man, Siegfried, wordt wakker gekust. Wotan straft Brünnhilde omdat hij vindt dat zijn dochter haar straf verdient en die moet ondergaan. Maar hij straft ook zichzelf want hij zal haar nooit meer zien. Bij het afscheid bloeit de liefde tussen vader en dochter weer op en op ontroerende wijze gaan ze na een innige kus uit elkaar.

Laatste poging

Waltraute op bezoek bij Brünnhilde

Waltraute, de zus van Brünnhilde, kan het niet aanzien dat Wotan in het Walhalla lusteloos verkommert door de afwezigheid van Brünnhilde. Hij heeft zorgen. Komt de Ring nog ooit terug bij de Rijndochters? Waltraute besluit tegen de wil van Wotan om Brünnhilde op aarde op te zoeken. Zij doet in een laatste poging een klemmend beroep op haar zus om de oppergod zijn rust terug te gunnen door de ring aan de waternimfen terug te geven. Brünnhilde denkt er echter niet over om het liefdespand (de Ring) dat zij van Siegfried kreeg af te staan. Haar eigen belang staat een dergelijke liefdesdaad, de wereld te redden, in de weg. Pas in de finale schenkt zij de ring aan de Rijndochters.

Het einde van de goden

Scène afscheid Brünnhilde

Richard Wagner heeft in vrijwel alle scènes van De Ring de protagonisten opgezadeld met de strijd om het bezit van het goud en de ring. Alberich, leider van het onderaardse volk van de Nibelungen, slaagt er als eerste in, nadat hij de liefde heeft afgezworen, om het goud dat bewaakt wordt door de Rijndochters te stelen. Hij laat er zijn broer Mime een ring uit smeden, die hem de macht geeft over het erfgoed van de wereld. Wotan weet het kleinood door brute roof, dankzij een list van de halfgod Loge, aan Albrich te ontfutselen. Hij roofde dus van een rover. Mag dat? Voordat de ring weer in handen komt van de Rijndochters en terugkeert op de bodem van de Rijn, zijn de tijdelijke bezitters Faffner en Siegfried, al gedood door de vloek die op de ring rust. Brünnhilde gaat zelf de brandstapel op waar Siegfried al op ligt en veroorzaakt het einde van de goden terwijl zij de ring teruggeeft aan de Rijndochters en het Walhalla door de door haar aangestoken brand mede wordt verwoest.

Ontwikkelingen
Naar de Ring des Nibelungen kan men op verschillende manieren kijken. Regisseurs hebben dat na de eerste uitvoering in1876 in Bayreuth ook gedaan. Dat is hen niet altijd in dank afgenomen. Men moet echter bedenken dat de verbeelding van de ideeën van Wagner steeds mede afhankelijk is van de stand van de techniek en het tijdsbeeld. Het is de vraag of zelfs Wagner zijn Ring anders had gepresenteerd als hij over betere of andere mogelijkheden had beschikt. Zijn kleinzoon Wieland heeft bijvoorbeeld vele jaren later geprofiteerd van de ontwikkeling op het gebied van de belichtingstechniek en van de ideeën die ontstonden over het omgaan met de beschikbare toneelruimten. In Wiesbaden deed regisseur Uwe Eric Laufenberg dat ook. Wanneer in het tweede bedrijf van Die Walküre Siegmund door Hundung wordt gedood heeft Fricka haar zin. Nog nooit zag ik een uitvoering waarin Fricka tijdens een strijd op leven en dood op het podium aan een grote tafel plaats neemt en toekijkt hoe haar doodswens voor Siegmund in vervulling gaat. Fricka kreeg haar zin en dankzij Laufenberg was ze er nog getuige van ook. Er waren nog enkele scènes waarin personages op het podium een aanvullende betekenis gaven aan een betreffende scène.

De jonge Siegfried (Schagen) met I-pad

Ook gebruikte Laufenberg tijdens de Verwandlungsmusik tussen de scènes verbindende videobeelden. Goed was zijn idee om tijdens de machtsuitoefening van een protagonist plotseling president Donald Trump en bondkanselier Angela Merkel in beeld te brengen.Een regisseur moet zoals in het onderhavige geval immers ook een opera kunnen actualiseren zoals Wieland Wagner en modern ingestelde opvolgers dat onophoudelijk doen. Zelfs bij uitvoeringen van eenzelfde  productie kan dit tot andere visualisaties leiden.

De cast
Van deze Ring heb ik weer met volle teugen genoten. Er werd uitstekend gemusiceerd door een prima cast waarin slechts een enkeling onder de maat zong. De personenregie was goed verzorgd en dat had vanzelfsprekend grote invloed op het acteerniveau. Natuurlijk had ik mijn voorkeuren.

Allereerst: ik was verrukt over de prestatie van de Duitse sopraan Evelyn Herlitzius. Een jaar of tien geleden zag ik haar in Essen voor het eerst als Isolde in Tristan und Isolde. Ze zong de sterren van de hemel en ik verlangde er naar haar nog eens te zien schitteren. Die wens kwam nu uit. De rol van Brünnhilde was haar op het lijf geschreven. Haar volume, timbre en articulatie waren perfect. Geen wonder dat zij in alle grote operahuizen ter wereld de belangrijke rollen zingt uit het repertoire van Wagner en Richard Strauss. Haar tegenspeler Siegfried werd vertolkt door de krachtig ogende en prachtig, zingende heldentenor Andreas Schager. Vooral in het lange liefdesduet met Brünnhilde aan het slot van het laatste bedrijf van Siegfried, kwam de Oostenrijkse heldentenor uitstekend voor de dag. Hij toonde zich de ware jonge naïeve held die onbekommerd en vol lef Wotan weerstond tijdens een heftige woordenwisseling en die daarna, aanvankelijk met vrees, zijn bruid Brünnhilde wakker kuste en haar toen vol overtuiging tot zijn liefdespartner maakte. Schager zong in die Walküre tevens de rol van Siegmund en oogstte ook toen, samen met invalster mezzosopraan Brit-Tone Müllertz als Sieglinde, veel applaus. Een eervolle vermelding verdient ook Thomas Blondelle als Loge. Deze Belgische tenor zong niet alleen uitstekend, maar speelde zijn manipulerende rol met grote humor. De Wotanrol werd door de bariton Thomas Hall gezongen. Zijn bariton moest het soms afleggen tegen het stevige orkestspel van het Hessisches Staatsorchester van Wiesbaden. Van zijn personage ging mede daardoor wat te weinig autoriteit uit. De Duitse mezzosopraan Margarete Joswig was een ideale Fricka. Afstandelijk, uit de hoogte, Wotan bestraffend toesprekend maar gelijktijdig ook profiterend van zijn macht als burchtenbouwer. Zij vertolkte een ervaren Fricka, die pal staat voor de handhaving van de formele huwelijksregels. De rollen van Alberich, dief en onderdrukker van het Nibelungenvolk en zijn broer de smid Mime, werden gezongen door respectievelijk bariton Tomas de Vries en tenor Matthäus Schmidlechner. Zij waren de mannen van het kwaad en dat lieten ze ook met verve horen en zien.

Finale

Brünnhilde (Herlitzius) en Siegfried (Schagen) danken publiek.

Zondag 29 mei kwam met Götterdämmerung een einde aan Der Ring des Nibelungen. Het slot was zoals altijd zeer indrukwekkend. Evelyne Herlitzius zorgde voor een voortreffelijk vocaal afscheid van de Ring. Het slotapplaus voor zangers en orkest en het boegeroep van een aantal toeschouwers gericht aan de regisseur namen we mee naar het hotel in de wetenschap dat we weer genoten hadden van Wagners Gesamtkunstwerk.

Een ding stelde ons definitief gerust. De ring ligt weer op de plaats waar ze hoort te zijn: in de Rijn.

Read Full Post »