Niet topfit genoeg om naar Otello te luisteren

 

Marina Poplavskaya als Desdemona en Aleksandrs als Otello

Een week geleden voelde ik me al niet lekker. Ik zat te snotteren op de bank maar wilde, hoe paradoxaal dat ook klinkt, toch met tegenzin mijn lievelingsopera Otello van Verdi via de tv zender Mezzo zien.

De uitzending betrof een opname van het operafestival van Salzburg uit 2008. Een verslag maken voor mijn weblog zoals ik gewend ben kwam er deze keer niet van. Ik voelde me steeds minder fit en besluit nu,  zoveel dagen later, er alsnog enkele zinnen aan te wijden. Ik wil het hebben over het feit dat ik de voorstelling ondanks de positieve kritieken elders, toch teleurstellend vond. Ik had steeds het gevoel dat de solisten niet goed in hun vel zaten en dat hun zang en voordracht daaronder leden. Nu besef ik dat dat wellicht een misvatting is, want als er iemand niet goed in zijn vel zat dan was ik dat.

Mijn oordeel over deze Otello is vermoedelijk beïnvloed doordat ik niet topfit naar de voorstelling keek. Ik besef maar al te goed dat je van een kunstwerk pas optimaal geniet wanneer je je goed hebt voorbereid en in goede conditie je focust op het object van je aandacht.

De artistieke leiding in Salzburg had voor de titelrol de Russische heldentenor Aleksandrs Antonenko aangetrokken, Desdemona werd vertolkt door de Russin Marina Poplavskaya en Carlos Alvarez speelde en zong  uitstekend de rol van de duistere, gemene Jago. Kapitein Cassio was de tenor Stephen Costello.

De orkestratie was van het Wiener Philharmonisch orkest onder leiding van maestro Ricardo Muti. Wanneer Muti een Verdi opera dirigeert weet ik dat ik een spannende opera ga zien. Mijn verwachtingen waren dus hoog gespannen en zoals u ziet stonden er bekende namen op het affiche. In de pers was na afloop geen kwaad woord over deze uitvoering te lezen maar ik kon onvoldoende instemmen met de commentaren. Is dat erg? Neen, maar ik wil wel weten waar de verschillen in waardering zitten.

 

Otello bij de stervende Desdemona

De Rus Antonenko wordt beschouwd als de meest voortreffelijke Otello van dit moment maar zijn begrijpelijke woedeaanvallen ten opzichte van Desdemona en de gemene Jago waren soms toch overdreven opvliegend, soms op het hysterische af. Desdemona, alom geprezen om haar voortreffelijke heldere gevoelige zang, miste m.i. de fragiliteit om me te ontroeren en de haar gelegde accenten wilde ik op andere momenten horen. Het gaat hier om nuances, begrijp me goed. Misschien heb ik me onvoldoende geconcentreerd op de details die soms beslissend zijn om een oordeel te geven of je getuige bent van een topproductie of net een niveautje lager. Hoe dan ook na afloop van de voorstelling kon ik een gevoel van teleurstelling niet onderdrukken en gingen mijn gedachten terug naar onvergetelijke voorstellingen met Mario del Monaco, Jon Vickers en Placido Domingo als Otello, Kiri te Kanawa en René Flemming en nog langer geleden Renate Tebaldi als Desdemona. En wie kan de beste Jago aller tijden vergeten in de persoon van Tito Gobbi? Nostalgie? Niet onmogelijk. Ik  houd het er maar op. Zeker weet ik dat je als zanger topfit moet zijn om een uitstekende prestatie neer te zetten. Dat geldt ook voor de luisteraar als hij optimaal wil genieten van bepaalde frases, nuances, dynamiek en acteerprestaties.

Advertentie

Read Full Post »

Cultura bracht prachtige Lohengrin in beeld

Anna Netrebko als Elsa en links Herlitzius als Ortud

Het was een pure verrassing dat ik op woensdagmiddag 3 januari tijdens het zappen op tv de opera Lohengrin op de beeldbuis kreeg. De uitzending betrof een dvd opname uit 2016 van de Semper Oper in Dresden. Van enige toelichting bleef ik verstoken, maar de beelden waren wel voorzien van Nederlandse ondertiteling. Ik heb van deze tv uitzending door Cultura met volle teugen genoten ook al was er tijdens het meer dan vier uur durende spektakel geen pauze moment aangebracht. De tijd vloog niettemin voorbij.  Dat was vooral te danken aan de uitstekende kwaliteit van het orkest en de cast waarover dadelijk meer.

Wie nog eens oude recensies van opnamen van Lohengrin erop naslaat, komt wellicht tot de conclusie dat de uit 1990 stammende opname van Lohengrin, onder leiding van wijlen Claudio Abbado, tot de beste behoorde. Ik ben de laatste jaren onder de indruk geraakt van twee andere uitgaven van deze prachtige opera van Richard Wagner (1813-1881). De eerste is een opname uit 2006 uit het operahuis Baden Baden met in de titelrol Klaus Florian Vogt in een productie van regisseur Nikolaus Lehnhoff onder leiding van Kent Nigano. De tweede betreft een registratie van een uitvoering tijdens een festival in München in 2009 met in de hoofdrollen Jonas Kaufmann en Anja Harteros. De regie was van Richard Jones. Genoemde drie uitvoeringen worden nu naar de kroon gestoken door die van de Semper Oper.

Vastberaden ingreep
De Lohengrin uit Dresden was in zoverre verrassend dat de twee hoofdrolvertolkers zich voordien nog nauwelijks aan het Duitse repertoire waagden. De titelrol nam de Pool Piotr Beckzala voor zijn rekening en Anna Netrebko als Elsa zong haar eerste lyrisch dramatische Wagnerrol. Dat ging beiden bijzonder goed af. Beckzala hield zijn stem aan de lichte kant in tegenstelling tot Kaufmann die over een veel donkerder timbre beschikt, maar minder licht dan Vogt. Beckzala profileerde zich als een Lohengrin die de touwtjes strak in handen hield en vastberaden ingreep wanneer Elsa zich onzeker en twijfelachtig gedroeg in de omgang met het koppel Ortud-Friedrich von Telramond. Zijn expressie en gebarentaal en zang waren steeds in overeenstemming met de beoogde regie van de regisseur. Deze tenor had een elegant, aangenaam geluid. Dat gold ook voor Anna Netrebko die zich als Elsa van Brabant goed in deze rol thuis voelde. Haar Duits was beter dan in een eerder optreden dat ik van haar hoorde en de goede eigenschappen, die een belcantozangeres in de loop van de jaren opdoet, integreerde ze perfect in haar Wagnerrol. Haar volume heeft niet aan kracht ingeboet, zij kan nog steeds heel  zuiver haar hoge noten zingen en ze zeer helder laten klinken maar ze kan ook zo nodig  ‘ dikte ‘ aan haar stem geven. De rol van Elsa leek me haar op het lijf  geschreven. Mede omdat ze in netelige situaties, waarin Ortrud en later ook Friedrich haar bracht, de juiste toon en klankkleur wist te gebruiken.

Georg Zeppenfeld als koning Heinrich en Anna Netrebko

Veel lof gaat uit naar mijn favoriete Wagner-mezzosopraan Evelyn Herlitzius, die de rol van Ortud vertolkte. Nog maar enige maanden geleden zag ik haar als Brünnhilde (sopraanrol) in Der Ring des Nibelungen in Wiesbaden een glansrol spelen en zingen. Nu was zij de duivelse vrouw Ortud, die een kampioen is in het manipuleren van Elsa en van haar echtgenoot Friedrich. Haar duet met Elsa in de 2^e acte was een echt hoogtepunt. Evelyn’s enorme volume, haar opzettelijk soms rauwe stemgebruik zette zij op de juiste momenten in. Haar Duitse Sprechgesang en haar overgang naar meer melodieuze delen gingen moeiteloos in elkaar over.  Het tweede bedrijf is voor mij sowieso het hoogtepunt van Lohengrin. Niet alleen vanwege het prachtig gezongen duet tussen Lohengrin en Friedrich (Thomas Konieczny) maar vooral ook vanwege de spannende  dialogen. De protagonisten brengen juist daar hun karakters tot gelding. Daar begint in aanleg het drama waarin de naam en achtergrond van Lohengrin in het geding zijn. Zowel Ortud als Friedrich proberen Elsa zodanig te manipuleren dat zij onzeker wordt in haar trouw aan Lohengrin. Haar trouw verliest ze niet maar haar belofte om nooit naar zijn naam te vragen verbreekt zij in het derde bedrijf. Zij zet daarmee haar geluk op het spel. Lohengrin is genoodzaakt Elsa te verlaten. Ontroerend is zijn aangekondigd afscheid van Elsa met de aria “ In fernem Land” en het daaropvolgende  “Mein lieber Schwan. “

Klankfestijn

Dirigent Christian Thieleman

Het succes van deze uitvoering is beslist niet alleen op naam te schrijven van de vier hoofdrolspelers. De bas Georg Zeppenfeld was een voortreffelijke Koning Heinrich. Het koor van de Saksische Staatsopera zong zeer gedisciplineerd en had een groot aandeel in het succes.

De grootste lof komt wellicht het orkest van de Saksische Staatskapel van Dresden toe onder leiding van een van de belangrijkste hedendaagse Wagnerdirigenten: Christian Thieleman. Deze dirigent zorgde voor een waar klankfestijn van de orkestbegeleiding en gaf mede daardoor de zangers de gelegenheid het beste uit zichzelf te halen.

De regie van Christine Mielitz van deze uitvoering gaat terug tot 1983. Ze plaatste de handeling aan het begin van de 19e eeuw en paste de kostumering daar op aan. De regie zag er traditioneel uit. Opvallend was de opkomst van Lohengrin die arriveerde op een enorm grote glazen zwaan.

Alles bij elkaar ben ik super tevreden met deze uitvoering van Lohengrin die op dvd (DGG) verkrijgbaar is.

 

 

Read Full Post »