De uitvoering van Madame Butterfly in de Pathé bioscoop op 17 november 2019 in Tilburg werd door circa 60 enthousiaste liefhebbers bijgewoond. De voorstelling betrof een satellietuitzending van de Metropolitan opera in New York. Al in 2009 zag ik deze productie van regisseur Anthony Minghella. Ik vond hem toen al heel bijzonder. En dat vind ik nog steeds. Dat is vooral te danken aan de samenwerking van de winnaar van de Academy Award, filmproducer Anthony Minghella, de danser en choreograaf Carolyn Choa en de leiders van het poppentheater Blind Summit, Nick Barnes en Mark Down. In het theater van dit laatste tweetal zijn de mensen die de poppen in Bunraku stijl aansturen enigszins zichtbaar voor het publiek. Het leverde tot mijn verbazing geen irritatie op.
Veel publiciteit
Deze Butterfly was zeker niet modern te noemen, maar door het op een uitdagende wijze samenbrengen van andere autonome kunstvormen werd deze uitvoering een ongekend succes. Dansers zorgden voor de uitbeelding van de Cio-Cio-San (Butterfly) tragiek door fraai te bewegen wanneer de gedachten van de Japanse afdwaalden naar de tijd dat ze als geisha door het leven ging. Ook indrukwekkend was het optreden van een danser die manipuleerde met een pop die identiek wasaan de vrouwelijke hoofdrolspeelster tijdens een instrumentaal intermezzo bij de aanvang van het 2e deel van het 2e bedrijf. Hij ging tijdens zijn dans zo met deze pop om dat iedereen begreep dat het koppel Pinkerton de tand des tijds niet zou doorstaan.Aanleiding tot veel publiciteit in New York was destijds de inzet van een pop in een matrozenpakje in plaats van een tweejarig jongetje als protagonist voor het zoontje van Pinkerton en Butterfly. Drie miniem zichtbare manipulators wisten het poppetje zo natuurlijk te laten bewegen dat een aantal toeschouwers beweerde dat de inzet van deze pop meer realistisch was dan die van een jongetje dat nauwelijks een dergelijke rol kan spelen. 
Anderen vonden het intrigerend maar ook vreemd. Sommigen waren ontroerd door de suggestieve en natuurlijke wijze waarop de pop speelde. Opvallend was ook hoe goed acterend Hui He als Butterfly, Elisabeth Deshong als Suzuki en Paulo Szot als Sharpless met grote nuance reageerden op het gedrag van de pop. Het was aandoenlijk om te zien.
Uitstekende cast
Hui He was een fantastische Butterfly. De 47-jarige Chinese zangeres acteerde ondanks haar forse gestalte zo veel als mogelijk als een jong meisje. Haar zang en spel deden iedereen vergeten dat haar lichaamsomvang niet overeen kwam met dat van een 15 jarige die haar eerste huwelijksnacht tegemoet gaat. De rol is op zich zelf al lastig genoeg, want zij moet in het eerste bedrijf haar stem licht houden maar in het tweede bedrijf schakelen naar volle tragiek. Die gedachte komt bij me op als ik terug denk aan de wijze waarop Hui He tijdens haar aria ‘Un bel di vidremo’ haar dienster Suzuki haar visualisatie van de terugkomst van Pinkerton laat ervaren. Dat is in een woord fenomenaal. Iedere zin, iedere frase is raak. Dat gold ook voor haar hartverscheurende slotaria. De Amerikaanse mezzo-sopraan Elisabeth DeShong zong de rol van Suzuki ook al uitstekend. Zij deelde in de smart en ellende van Butterfly en hielp haar waar ze maar kon. Tegen beter weten in versierde ze met Butterfly de woning vanwege de vermeende thuiskomst van Pinkerton. Bruce Sledge was een welluidende F.B.Pinkerton. Voor hem was zijn optreden tevens een roldebuut in de Met waarin hij de zieke tenor Andrea Carè verving. Aanvankelijk vond ik hem te weinig de uitstraling hebben van een minnaar. Zijn mimiek kwam onverschillig over. Hij had de onsympathieke rol van een gedetacheerd marineofficier In Nagasaki, die van mening was dat hij, zoals de Japanse wet voorschrijft, een 999 jarig huwelijk kon afsluiten met een opzegtermijn van één maand. Bovendien was hij de protagonist die model stond voor de tegenstelling tussen de westerse en Japanse cultuur. Hij beledigde de moeder van de bruid en haar familie in woord en gebaar en schatte slecht in wat het betekende voor Butterfly dat zij door haar familie werd verstoten omdat zij vond dat ze de Japanse goden vaarwel moest zeggen en voor de God van Pinkerton wilde knielen. Na drie maanden huwelijk verliet hij haar en keerde na drie jaar met een Amerikaanse vrouw terug naar Nagasaki zonder ondertussen iets van zich had laten horen. Toch had hij aan Butterfly beloofd terug te keren wanneer de roodborstjes zich hadden genesteld. In Japan was dat inmiddels al drie keer gebeurd. Butterfly vroeg daarom aan de consul Sharpless of roodborstjes dat in Amerika veel minder doen. De Amerikaan antwoordde dat hij geen ornithologie had gestudeerd en het niet wist.
Ondankbare rol
Sharpless leest brief voor aan Butterfly
Sharpless had een ondankbare rol die de Braziliaanse bariton Paulo goed invulde. Hij moest Butterfly meedelen dat FB Pinkerton niet bij haar zou terugkeren maar kon dat nauwelijks over zijn lippen krijgen waardoor Butterfly tot het laatst toe valse hoop koesterde op Pinkertons terugkomst. Ook zijn pogingen om Pinkerton te behoeden voor te lichtzinnig gedrag ten opzichte van Butterfly strandden. Szot’s bescheiden ingehouden expressie paste precies in de lastige situaties die zich voordeden.
Het orkest onder leiding van dirigent Karen Kamensek zorgde voor de juiste sfeer en ondersteuning van de solisten. Het goed zingende koor dat de familieleden van Butterfly vertegenwoordigde was schitterend gekostumeerd door kostuumontwerper Han Feng waardoor deze opera Butterfly er prachtig uitzag.
Operabeluisteren.nl 