In memoriam Jan Jansen

Jan Jansen

Op zaterdag 24 mei 2014 is Jan Jansen overleden. Een man aan wie het muziekleven in Tilburg heel veel te danken heeft. Jan is 90 jaar geworden. Vijfenzestig jaar geleden leerde ik hem kennen. Ik was misdienaar in de inmiddels afgebroken Heilig Hartkerk aan de huidige Noordhoekring en Jan was de oprichter en dirigent van het kerkkoor. Nog zie ik hem staan op het priesterkoor in een zwarte toog met een witte superplie en met zijn stemvork aan zijn oor de toon aangevend aan de koorleden. Ik was meteen onder de indruk van de wijze waarop hij dirigeerde en zijn fiere houding. Pas veel later zou ik hem treffen in de concertzaal waar hij opera ’s dirigeerde. Ik was ondertussen een echte operaliefhebber geworden. Toen hij zeventig was kreeg ik pas intensiever contact met hem. Ik was bezig een operacursus voor beginners in Terra Nova in Tilburg te starten. Vooral door zelfstudie en veelvuldig bezoek aan opera’s in binnen en buitenland bouwde ik mijn kennis op. Ik besefte ook dat er nog veel te leren was. Toen heb ik Jan gevraagd repetities bij te mogen wonen van de opera’s die hij met enkele Tilburgse koren instudeerde. Hij was meteen akkoord. Ik zag onmiddellijk dat hij met grote kennis van zaken en met een ongelofelijk enthousiasme de koorleden instrueerde. Hij was volgens mij ook verknocht aan zijn koren. Het operakoor Bel Canto leidde hij 50 jaar en het koor van de Souvenir des Montagnards 36. Ik merkte dat zijn enthousiasme oversloeg op de koorleden en wanneer de discipline van de amateurs zo nu en dan wegzakte, kon hij wel eens ontploffen, maar een paar minuten later was alles weer vergeten en vergeven en iedereen was weer bij de les. Tijdens de repetities begeleidde hij de zangers aan de piano. Dat is lang niet alle dirigenten gegeven. Ik bewonderde hem ook om zijn gave om tijdens een uitvoering een koor weer op het goede spoor te zetten wanneer er even iets mis ging. Hij sleepte de mensen er door heen.

Door mijn aanwezigheid bij de repetities profiteerde ik van de mogelijkheid om tevens het werk van de regisseurs te bestuderen. Ik zag nu in de praktijk hoe moeilijk het is een opera in al zijn facetten goed op het podium te brengen en hoe structureel de repetities moesten worden gepland om een uitvoering naar een gewenst niveau te tillen.

Wanneer ik Jan ontmoette vertelde hij ook over bijzondere uitvoeringen die hij dirigeerde en zijn muziekreizen naar Polen. Dat waren indrukwekkende verhalen waaruit vooral zijn liefde voor  de vocale muziek naar voren kwam. Ik begreep wel dat hij niet gesteld was op al te moderne regisseurs. Bij hem moest muziek en libretto een eenheid zijn die niet mocht worden aangetast door een moderne interpretatie van de tekst. Ik vermoed dat hij niet veel van dergelijke opera’s heeft gedirigeerd. Aan de groots opgezette uitvoering in 1971 van de opera Aïda in de Sporthal in Tilburg waarvoor hij solisten van de Scala van Milaan had aangetrokken werd hij graag herinnerd. Jammer dat ik die uitvoering niet heb gezien. Gelukkig wel veel andere voorstellingen waarbij ik  zag hoeveel tijd en inspanning hij daarin investeerde.

Veel mensen hebben van zijn kennis geprofiteerd. Hij was niet alleen een bekende dirigent maar ook docent. Hij bracht daarbij de liefde voor muziek aan heel veel mensen over. Muziekminnend Tilburg heeft veel aan hem te danken. Dat geldt ook voor mij persoonlijk. Bedankt Jan.

Peter Année